روند درمان بیماران با ارتوپدی فنی

امروزه بیماران بسیاری از مشکلات ارتوپدی رنج می‌برند، مشکلاتی همچون درد یا ناهنجاری‌های مفصلی نمونه‌هایی از آنها به شمار می‌رود؛ اما نقص عضو یکی از سخت ترین مشکلات ارتوپدی است که علاوه بر از بین رفتن زیبایی ظاهری شخص، در عملکرد و اعتماد به نفس، بسیار تأثیر گذار است. رشته ارتوپدی فنی که زیر مجموعه‌ای از رشته پزشکی است به این دسته از بیماران برای برگشتن به زندگی معمولی کمک می‌کند. این دانش همچنین برای کسانی که از مشکلاتی همچون ناهنجاری‌های مفصلی، درد مفاصل و سایر بیماری‌های ارتوپدی رنج می‌بردند، کاربرد دارد.

هدف یک ارتوپدی فنی این است که به بهبود حرکات بدن، اصلاحات فرم بد بدن، از بین بردن درد و جلوگیری از ایجاد ناهنجاری های ارتوپدی در طول درمان کمک شود. این کار با قرار دادن یک ارتز در قسمتی از بدن به عنوان مثال، با استفاده از بریس، کولیس، محافظ گردن یا آتل انجام می پذیرد. این دستگاه ها معمولاً از انواع مختلفی از مواد مثل ترموپلاستیک، فیبر کربن، الاستیک، فلزات، اتیلن-وینیل استات و پارچه ساخته شده اند. در شرایط جدی یا درازمدت، ارتزها به طور خاص برای یک فرد ساخته می شود؛ اما برای آسیب های در سطح کمتر از قبیل مچ پای پیچ خورده ، بریس های از پیش ساخته شده که در اندازه های مختلف در داروخانه ها در دسترس هستند استفاده می شوند.

کاربرد های ارتوپدی فنی

متخصصین ارتوپد در زمینه های زیر آموزش دیده اند و توانایی هایی زیر را به دست آورده اند:

• ابزار ارتوپدی ویژه کودکان (ICP ، AMC ، MMC ، …)
• ارتو پروستتیک برای دیسملی تکنولوژی‌های سیلیکونی فردی برای ابزار پروتزی
• پانسمان و ارتوستیک
• ارتزهای فردی و سیستم‌ های موقعیت یابی
• بازوها و وسایل مصنوعی برای اندام فوقانی از دست داده
• سازه‌های ویژه ارتوپدی و سایر وسایل کمکی عمومی
• درمان کرست از جمله اسکولیوزیس درمانی
• ابزار فشرده‌ سازی
• پای مصنوعی برای استفاده عمومی ، مرطوب و ورزشی

وظایف ارتوپد فنی

• یکی از مهم ترین کارهایی که در ارتوپدی فنی انجام می شود، اسکن، الگو برداری و اندازه گیری از بدن بیمار است. این مورد به منظور ساخت پروتز و ارتزی با عملکرد بالا صورت می گیرد.
• طراحی کردن پروتزها و ارتزهایی که با نیازهای بیمار تناسب و هماهنگی داشته باشد، از دیگر وظایف افرادی است که در حوزه ارتوپد فنی کار می کنند.
• آماده کردن بیمار با کمک وسایلی مانند لباس های فشرده و یا آتل از دیگر وظایف مهم این گروه به شمار می رود.
• ارائه کامل ترین و دقیق ترین اطلاعات در مورد روش استفاده از ارتز و یا پروتز و همین طور نگهداری از آنها، یکی دیگر از کارهایی است که انجام آنها به عهده ارتوپدهای فنی است.
• بررسی و ارزیابی پروتز و یا ارتز برای داشتن بیشترین عملکرد و کارایی یکی دیگر از مهم ترین وظایف ارتوپدی فنی است.
• انتخاب و استفاده از بهترین متریال ها برای ساخت ارتز و پروتز نیز به عهده ارتوپدهای فنی است.
• فردی که پروتز و یا ارتز نصب می کند، باید به نکات مراقبتی بعد از نصب این دو ابزار توجه و دقت داشته باشد. برای مثال، کسی که می خواهد برای ساخت پروتز پا بالای زانو اقدام کرده و آن را نصب کند، می بایست از پروتز خود مراقبت کند. نکات مراقبتی توسط متخصصان و کسانی که در ارتوپدی کار می کنند، ارائه می شود.
• مشاوره های بعدی و ارائه راهنمای های لازم از دیگر نکاتی است که باید در اختیار دریافت کنندگان پروتز و ارتز قرار گیرد. این نیز از دیگر وظایف ارتوپد فنی است.
• ارائه اطلاعات مورد نیاز به بیمار از جمله مزیت ها، خطرات و مدت زمان استفاده از ابزار کمکی کار مهم دیگری است که ارتوپدهای فنی در کلینیک ارتوپدی فنی مؤظف به انجام آن هستند.

انواع تجهیزات ارتوپدی فنی

برای دسته بندی ابزارهای ارتوپدی به طور کلی دو دسته ارتز و پروتز وجود دارند که هر کدام از آنها دارای دسته بندی‌های خاص خود هستند. در ادامه شما را با لوازم ارتوپدی فنی آشنا می‌کنیم:

پروتز

پروتز برای افرادی مورد استفاده قرار می‌گیرد که یک اندام و یا بخشی از آن را از دست داده اند. دلایل مختلفی وجود دارد که سبب از دست رفتن اندام شوند که از جمله آنها می‌توان به تصادف، وجود نقص‌های مادرزادی، دیابت و ... اشاره نمود. پروتزها به وسیله دستگاه‌های طراحی پروتز ساخته شده که این دستگاه‌ها معیارها و ترکیب‌های درمانی دارند. پروتزها در طرح‌ها و انواع مختلفی ساخته شده که عبارت‌اند از:

• اندام مصنوعی پا

پروتزهایی که برای پا ساخته می‌شوند، با در نظر گرفتن پای دیگر فرد و در شکل و نسبت طبیعی پای انسان هستند. اساس ساخت آنها بر اساس وزن فرد، برنامه‌ها و شغل و فعالیت‌های ورزشی بیمار بوده که با استفاده از لمینت، چسب و یا پیچ روی ساق پا و متصل به دستگاه پروتز قرار می‌گیرند.

• پروتزهای زانو

این نوع از پروتزها به طور خاص برای زانو و با توجه به وضعیت زانوی خود فرد طراحی و ساخته می‌شوند و دارای کارکردهای مختلفی بوده که می‌توان به مواردی از جمله نوسانات آزاد، تثبیت زانو، بهبود عملکرد، قفل شدگی و ... اشاره نمود. همچنین با محدود کردن و کند کردن حرکت مفصل زانو و کنترل آن در نهایت زانو می‌تواند فعالیت داشته و عملکرد خود را به دست آورد. شارژ این نوع پروتز با برق عادی بوده و می‌تواند کمک زیادی به فرد کند.

ارتز

ارتوزها و بریس‌ها به ابزارهایی گفته می‌شوند که در کنار یک اندام قرار می‌گیرند تا بتوانند حرکت آن را در یک بخش محدود و یا کنترل نمایند. دلایل متعددی سبب نیاز برخی از بیماران به ارتوز می‌شوند. در ادامه به طور کامل شما را با ارتوزها آشنا می‌کنیم:

• ارتوزهای پایین تنه

این نوع از ارتوزها به بخش‌های تحتانی بدن از جمله ران، زانو، ساق پا و مچ پا اختصاص داشته و وظیفه آنها محافظت از قسمت آسیب دیده پایین تنه و مفاصل می‌باشد. ارتوزهای پایین تنه عبارت‌اند از:

• ارتوز مچ پا

این نوع ابزار برای درمان مشکلات و بیماری‌های مچ پا طراحی شده اند و سبب جلوگیری از ورود ضربه و فشار به این ناحیه می‌شوند. کاربرد این نوع ارتوز این است که به ضعف عضلات ران کمک کرده و همچنین سبب ثبات پا می‌شود. این نوع ارتوزها به طور انعطاف پذیر در سایز و ابعاد متفاوت و به طور سفارشی ساخته و طراحی می‌گردند. همچنین دیگر کاربرد این نوع ارتوزها کمک به افتادگی مچ پا می‌باشد.

• ارتز پا

اگر بیمار دچار قطع عضو و یا شکستگی در ناحیه پا شده باشد، متخصص ارتوپدی برای اینکه فرد بتواند عملکرد درستی از پا داشته و همچنین برای بهبودی وضعیت شکستگی و یا جلوگیری از آسیب مجدد و حتی شدیدتر، استفاده از ارتز را پیشنهاد می‌کند. ارتز پا به طور خاص و سفارشی برای بیمار ساخته شده و قادر است تا به جا به جایی و اصلاح حرکات پا بعد از جراحی نیز کمک کند.

• ارتز زانو

اگر مفصل زانوی بیمار دچار آسیب دیدگی شده باشد، متخصص ارتوپدی برای ثبات داشتن زانو، کاهش درد و تورم، استراحت کردن زانو، جلوگیری از حرکت کردن مفصل و ... پیشنهاد می‌کند تا بیمار از ارتز زانو و یا همان زانو بند استفاده نماید. انواع زانو بندها در سایزها و برندهای متعددی موجود هستند.

• ارتز زانو تا مچ پا

برخی از بیماران به دلایل مختلفی به مشکلاتی از جمله ضعف در قسمت‌های مختلف پا، ناهماهنگی در وزن ماهیچه‌های پا، فلج مغزی ، آسیب‌های نخاعی، تروما و یا تعویض مفصل زانو می‌شوند که برای بهبودی و کاهش درد و تورم استفاده از این نوع ارتز برای آنها تجویز می‌شود. این نوع ارتزها از قسمت پاشنه پا شروع شده و تا زانو امتداد یافته و سبب بهبودی درد و عملکرد راه رفتن می‌گردند.

• ارتز ران

این نوع ارتز برای ران پا بوده و استفاده از آن بعد از جراحی تعویض مفصل ران توصیه می‌شود. این ارتز باعث جلوگیری از حرکات انعطافی و چرخشی درونی ران شده و به ویژه در نوزادانی که مبتلا به عارضه دیسپلازی رشدی یعنی اختلال و بی اختیار بودن در کمر هستند، استفاده می‌شود نا مانع از رشد نادرست استخوان‌ها گردد.

• ارتز مچ تا ران

این نوع ارتزها به عنوان یک الگو برای راه رفتن متقابل برای کودکان و بزرگسالان مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ارتز مچ تا ران، پا به طور کامل در آن قرار می‌گیرد. کاربرد این نوع ارتزها معمولاً برای کودکان مبتلا به عارضه میلو منینگوسل، افراد دارای کمر درد تروماتیک، اسکروز، فلج مغزی و دیستروفی عضلانی، پیشنهاد می‌شود.

• کفش و کفی طبی

برخی از ارتزها مربوط به کفی‌ها و کفش طبی هستند. متخصصینی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، با در نظر گرفتن آناتومی و ارگونومی، اندازه و ابعاد پا، سیستم حرکتی بدن و ... به صورت خاص و سفارشی به طراحی پرداخته تا به راه رفتن بهتر بیمار و همچنین جلوگیری از آسیب‌های شدید‌تر کمک کنند.

• ارتزهای بالا تنه

این بخش از ارتزهای دست مربوط به قسمت بالا تنه از جمله انگشت دست، مچ دست، آرنج، کتف، شانه بوده و وظیفه آنها محافظت از نواحی آسیب دیده بالاتنه و مفاصل می‌باشد.

• ناکل بندر

این نوع بریس برای درمان عارضه‌هایی مانند آسیب عصب اولنار و .. مورد استفاده قرار می‌گیرد و طراحی و ساخت آن به وسیله مواد فلزی، چرمی، پلاستیکی و فنر صورت می‌گیرد.

• بریس آرنج

این نوع بریس از مچ تا بالای آرنج برای تحت پوشش قرار دادن آرنج مورد استفاده قرار می‌گیرد. بریس آرنج، علاوه براینکه به ثبات آرنج کمک می‌کند، سبب جلوگیری از حرکت ساعد نیز می‌شود.

• اسپیلینت انگشت

این نوع ابزار در برندها و ابعاد متفاوتی ساخته و طراحی می‌شود و کاربرد آن برای درمان مشکلاتی مانند انگشت چکشی ، انگشت ماشه ای و ... می‌باشد.

• اسپیلینت داینامیک دست

برای صاف شدن مفاصل بین انگشتان دست و کف دست از این ابزار استفاده شده و همچنین نقش مؤثری در بهبود یافتن عصب رادیال دست دارد.

• مچ بند

این نوع ابزار به دور مچ دست قرار گرفته و سبب جلوگیری از فشار و ضربه به آن می‌شود. مچ بند در سایزها و ابعاد متفاوتی و همچنین به طور سخت و نیمه سخت موجود می‌باشد. کاربرد آن برای عارضه‌هایی مانند اختلالات و انحرافات مچ، شکستگی دست، آرتریت روماتوئید و .. می‌باشد.

• بریس سارمینتو

برای بهبود وضعیت آسیب دیدگی استخوان‌های بازو پس از شکسته شدن، از این نوع بریس کمک گرفته می‌شود. بریس سارمینتو از بخش آرنج تا شانه و بازو قرار می‌گیرد و برای ثبات ناحیه آسیب دیده و همچنین درد و تورم آن بسیار مؤثر است.

• ارتز گردن

یکی دیگر از تجهیزات ارتوپدی، ارتز گردن بوده که می‌تواند از گردن در برابر هرگونه فشار و ضربه ای محافظت کرده و همچنین موجب کاهش درد و تورم آن گردد. مواد سازنده بریس‌های گردنی نایلون، لاستیک، پلاستیک و ... می‌باشند.

ارتزهای فشرده سازی

این نوع ابزارها به منظور درمان و فشرده سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. کاربرد مؤثر آنها در درمان‌های کامپرشن تراپی بوده که عبارت‌اند از:

• باند کامپرشن کششی کوتاه

از این نوع باندها می‌توان به دفعات زیادی استفاده نمود. قرار گیری آنها در بخش پا و ساق پا بوده و سبب تقویت عضلات ساق پا می‌شوند. همچنین کاربرد دیگر این باندها کمک به کاهش درد و تورم ناحیه آسیب دیده و همچنین کمک به بهبود زخم می‌باشد.

• باند کامپرشن کششی چند لایه

از این ابزار برای فشرده سازی قسمت‌های مختلف بدن استفاده می‌شود و ساخت آن به طور چند لایه ای است. این باندها حدود 3 تا 4 لایه داشته و به طور ترکیبی از باندهای الاستیک و غیر الاستیک ساخته شده اند. شکل آنها مارپیچی می‌باشد.

• جوراب‌های کامپرشن ساق بلند

این جوراب‌ها در ابعاد و اندازه‌های متفاوتی وجود داشته که بعد از بررسی شرایط بیمار و با توجه به نواحی دردناک پا یکی از انواع آن توسط پزشک انتخاب می‌گردد. استفاده از آنها معمولاً برای بهبود یافتن زخم‌های وریدی است و آنها مناسب برای زخم‌های حاد نیستند؛ زیرا در این صورت می‌توانند خونریزی را افزایش دهند. در بهترین حالت این نوع جوراب‌ها بعد از حدود 3 الی 6 بار استفاده، تعویض می‌گردند.

• جلیقه کامپرشن

دیگر ابزاری که به منظور فشرده سازی در درمان کامپرشن تراپی مورد استفاده قرار می‌گیرد، جلیقه کامپرشن است که سبب فشرده سازی کمر، قفسه سینه و ... می‌گردد. با این کار وضعیت بدن را بهبود داده و موجب افزایش جریان خون در بخش آسیب دیده می‌شود. این ابزارها همچنین موجب رفع خستگی بدن نیز می‌گردند.

روند درمان بیماران در ارتوپدی فنی

فرایند درمان برای هر بیمار نسبت به دیگری کاملاً متفاوت است؛ اما به صورت کلی در مراحل زیر دارای نقطه اشتراک می باشند که این روند برای اکثریت افراد یکسان است:

• بررسی سابقه

در مرحله اول سابقه بیمار و شرایط آسیب دیدگی فرد مورد بررسی قرار می گیرد. در اینجا لازم است ارزیابی ها به صورت دقیق انجام شود تا تمامی مشکلات شناسایی شوند.

• تشخیص آسیب

در این مرحله ارتز و با پروتز مناسب برای آسیب بیمار تشخیص داده می شود؛ اما در ابتدا از روش هایی مانند گچ گرفتن استفاده می شود. در نهایت اگر بیمار به روش های گفته شده پاسخ مناسبی ندهد برای رسیدن به نتیجه مناسب از ارتز ها و یا پروتز استفاده می شود.

• پیگیری وضعیت بیمار

در مرحله سوم و آخر باید به صورت بلند مدت وضعیت بیمار تحت نظر باشد، باید به صورت مرتب بررسی شود که استفاده از ارتزها چه تأثیری برای بیمار داشته است و آیا روند بهبودی ایجاد شده است یا نه.

---

آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف
تلفن : 66576424 - 021

---

نظرات کاربران درباره این مطلب :سلطانی [ 1402-09-04 ]
بسیار عالی که شما اینقدر در حرفه خود هوشمندانه عمل میکنید و به کاربرها و مراجعه کننده ها مشاوره میدید

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :