لنف ادم یا ورم لنفاوی چیست؟

سیستم لنفاوی به شکل یک شبکه بسیار وسیع در تمام بدن پراکنده شده است. شبکه لنفاوی بدن انسان در دو لایه سطحی و عمقی گسترده شده است. ساختار این شبکه به گونه ای است که در اندام های محیطی، رگ های لنفاوی بسیار ظریف و مویینه بوده و در زیر جلد قرار گرفته اند و به رگ های نواحی مرکزی که قطورتر هستند، تخلیه می شوند. مایع لنف از شبکه سطحی به سمت شبکه عمقی محیطی هدایت می شود و سپس در مجاری لنفاوی نواحی مرکزی تر تخلیه می شود. لنف ادم، زمانی اتفاق می افتد که چیزی روی سیستم لنفاوی شما تأثیر می گذارد.

سیستم لنفاوی شما پروتئین های مایع اضافی و سموم را از سلول ها و بافت های شما جمع آوری کرده و آنها را به جریان خون شما باز می گرداند. هنگامی که سیستم لنفاوی شما به خوبی کار نمی کند، بدن شما مایعات را جمع می کند و ممکن است شروع به متورم شدن کند. تورم معمولاً روی بازوها و پاهای شما تأثیر می گذارد؛ اما می تواند سایر نواحی بدن شما را نیز تحت تأثیر قرار دهد. متخصصین طب فیزیکی می‌توانند تورم غدد لنفاوی را مدیریت نمایند. روش‌های درمانی لنف ادم در کلینیک طب فیزیکی، بسته به علت ایجادکننده‌ی آن متفاوت بوده و برای هر بیمار متفاوت است.

علل لنف ادم

لنف ادم می تواند اولیه یا ثانویه باشد. این بدان معنا است که ممکن است خود به خود رخ دهد (لنف ادم اولیه)، یا می تواند توسط بیماری دیگری ایجاد شود (لنف ادم ثانویه). لنف ادم ثانویه بسیار شایعتر از لنف ادم اولیه است.

علل لنف ادم اولیه

لنف ادم اولیه یک بیماری نادر و ارثی است که به دلیل مشکلات رشد عروق لنفاوی در بدن ایجاد می شود. لنف ادم اولیه در افرادی رخ می دهد که با اختلال در رشد عروق یا غدد لنفاوی به دنیا آمده اند. فقط حدود ۶.۵ درصد از موارد لنف ادم اولیه، مادرزادی است. علل لنفادم اولیه عبارتند از:

• بیماری Milroy (لنف ادم مادرزادی): این اختلال از نوزادی شروع می شود و باعث تشکیل غیر طبیعی غدد لنفاوی می شود.
• بیماریMeige (لنفادم praecox): این اختلال باعث ایجاد لنف ادم در دوران بلوغ یا در دوران بارداری می شود و ممکن است تا ۳۵ سالگی بروز کند.
• لنف ادم با تأخیر (لنف ادم tarda): این نوع از لنف ادم به ندرت اتفاق می افتد و معمولاً پس از ۳۵ سالگی شروع می شود.

علل لنف ادم ثانویه

هر شرایط یا بیماری که به غدد لنفاوی یا عروق لنفاوی ما آسیب برساند می تواند باعث لنف ادم شود. علل لنف ادم ثانویه عبارتند از:

1. عمل جراحی: برداشتن یا آسیب به غدد لنفاوی و عروق لنفاوی ممکن است منجر به لنفادم شود. به عنوان مثال، ممکن است غدد لنفاوی برای بررسی میزان گسترش سرطان پستان برداشته شوند و یا اینکه غدد لنفاوی ممکن است در جراحی که عروق خونی اندام را درگیر کرده، آسیب ببینند.
2. پرتودرمانی برای درمان سرطان: تابش پرتو یا رادیاسیون می تواند باعث ایجاد زخم و التهاب در غدد لنفاوی یا عروق لنفاوی شود.
3. سرطان: اگر سلولهای سرطانی عروق لنفاوی را مسدود کنند، ممکن است لنف ادم ایجاد شود. به عنوان مثال، یک تومور در حال رشد در نزدیکی غدد لنفاوی یا عروق لنفاوی می تواند بزرگ شود و جریان مایع لنفاوی را مسدود کند.
4. عفونت: عفونت غدد لنفاوی یا انگل ها می توانند جریان مایع لنفاوی را محدود کنند. لنف ادم مرتبط با عفونت بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری شایع است و در کشورهای در حال توسعه مشاهده می شود.

علائم و نشانه‌های لنف ادم

• ورم بخشی از بازو و پا و یا تمام قسمت ‌ها از جمله انگشت ‌ها
• احساس سنگینی
• محدود شدن دامنه حرکتی
• احساس ناراحتی و درد
• عفونت‌های عود کننده
• سفت و زبر شدن پوست
• ورم ایجاد شده در پی لنف ادم می‌تواند خفیف و یا به حدی شدید باشد که استفاده از دست و پا را سخت کند. لنف ادم ناشی از سرطان ممکن است تا ماه‌ها و سال‌ها بعد از درمان، ظاهر نگردد.

مراحل لنف ادم

لنف آدم دارای چهار مرحله است که با معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود.

1. مرحله ۰ : قبل از شروع تورم قابل مشاهده در بافت ایجاد می شود. در این مرحله، بیماران از علائمی مانند درد عمومی، سنگینی یا احساس عجیب شکایت دارند. ناراحتی موضعی و تغییر در حجم بافت در این مرحله وجود ندارد.
2. مرحله ۱ (لنفادم قابل برگشت): اگر بیمار گارمنت فشاری بپوشد یا بازوی خود را بالا بکشد، ظاهر طبیعی و حجم اولیه بافت برمی گردد؛ زیرا تنها تغییر در حجم اضافی مشاهده شده، وجود مایعات غنی از پروتئین است و به راحتی جا به جا می شود.
3. مرحله ۲ (لنف آدم غیرقابل برگشت): در این مرحله فیبروز یا رسوب بافت کلاژن شل و بی نظم رخ داده است. بدون مداخلات درمانی، هر چقدر بیمار قسمت آسیب دیده بدن را بالا ببرد یا فشرده کند، به ظاهر و حجم اولیه باز نخواهد گشت.
4. مرحله ۳ (فیلی شدن لنفوستاتیک): این مرحله با وجود متاپلازی پوستی مشخص می شود. برخی از پروتئین های موجود، التهابی هستند و می توانند منجر به تغییرات پوستی شوند. به طور معمول، این تغییرات پوستی شامل ضخیم شدن پوست و تشکیل پاپیلوما است.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به لنف آدم هستند؟

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به لنف ادم را پس از سرطان، یا سایر علل ثانویه افزایش دهند، عبارتند از:

1. بالا رفتن سن
2. اضافه وزن یا چاقی
3. آرتریت روماتوئید
4. پسوریازیس

عوارض لنف ادم

لنف ادم در دست و پا می‌تواند عوارضی همچون موارد زیر داشته باشد:

1. عفونت‌ها: عفونت‌های ممکن که می‌تواند بر اثر لنف ادم باشد شامل عفونت‌های باکتریایی خطرناک پوستی و عفونت رگ‌های لنفاوی است. کوچک‌ترین آسیب به دست یا پای شما می‌تواند محل ورود عفونت شود.
2. لنف انگیسارکما (angiosarcoma): این نمونه نادر از سرطان بافت نرم می‌تواند بر اثر خطرناکترین نوع غیر قابل درمان لنف ادم ایجاد گردد.علائم ممکن این بیماری شامل علائم آبی قرمز و یا بنفش رنگی روی پوست می‌باشد.

تشخیص بیماری لنف ادم

اگر در معرض خطر لنف ادم هستید (مثلا اگر اخیراً جراحی سرطان با درگیری غدد لنفاوی انجام داده اید) پزشک ممکن است بر اساس علائم و نشانه های شما، لنف ادم را تشخیص دهد. اگر علت لنف ادم شما چندان واضح نباشد، ممکن است پزشک آزمایشات تصویربرداری را برای دیدن سیستم لنفاوی شما تجویز کند. آزمایشات شامل موارد زیر است:

• ام آرآی (MRI): با استفاده از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، MRI، تصاویر ۳ بعدی و با وضوح بالا تولید می کند.
• سی تی اسکن: در این روش به کمک اشعه ایکس، تصاویر دقیق و مقطعی از ساختارهای بدن تولید می شود. سی تی اسکن می تواند انسداد در سیستم لنفاوی را نشان دهد.
• سونوگرافی داپلر: نوعی سونوگرافی با پرتاب امواج صوتی با فرکانس بالا از گلبول های قرمز خون که جریان و فشار خون را بررسی می کند. سونوگرافی می تواند به یافتن انسداد کمک کند.
• تصویربرداری رادیونوکلئید از سیستم لنفاوی (lymphoscintigraphy ): در طول این آزمایش به شما یک ماده رادیواکتیو تزریق می شود و سپس توسط دستگاه اسکن می شود. تصاویر به دست آمده نشان می دهد که ماده رنگی در داخل عروق لنفاوی شما حرکت می کند و انسداد را مشخص می کند.

درمان لنف ادم با روشهای طب فیزیکی

هیچ درمانی برای لنف ادم وجود ندارد. درمان‌های طب فیزیکی بر کاهش ورم و کنترل درد تمرکز دارد که شامل موارد ذیل است:

• بستن دست یا پا

بانداژ کردن، کل عضو مایع لنفاوی را به سمت قسمت میانی بدن به حرکت وامی‌دارد. بانداژ باید به محکم‌ترین شکل در اطراف انگشتان و به صورت شل تر در قسمت های بالایی دست و پا باشد.

• ماساژ درمانی

تکنیک خاصی از ماساژ به نام تخلیه دستی لنفاوی می‌تواند جریان مایع لنفاوی را به بیرون از دست و پای شما هدایت کند و درمان‌های مختلف از طریق ماساژ همچنین ممکن از برای سرطان‌های فعال مفید باشد. در صورت داشتن عفونت پوستی و یا لختگی خون از ماساژ خودداری کنید.

• فشرده‌سازی پنوماتیک

این روکش مانند آستینی است که دست یا پای مبتلای شما را کامل می‌پوشاند و به پمپی متصل است که به صورت متناوب دستکش را پرباد می‌کند، به عضو شما فشار وارد کرده و مایع لنفاوی شما را به خارج از انگشتانتان می‌فرستد.

• پوشش‌های تنگ

آستین‌ها و جوراب‌های ساق بلند که برای فشرده‌سازی دست و پای شما ساخته شده‌اند، مایع لنفاوی شما را به خارج از عضو مبتلا می‌فرستند. زمانی که عضو مبتلا را تمرین می‌دهید از این پوشش‌ها استفاده کنید.
فیزیوتراپی
متخصصین، برنامه درمانی را برای کنترل تورم جهت بازگشت به فعالیت‌هایتان طراحی می‌کنند. در مراحل اولیه‌ی لنف ادم، زمانی که تورم در حد زیاد نیست، می‌توان آن را با پوشش‌های تنگ، تمرین، و بالا بردن عضو مبتلا برای تحریک جریان لنفاوی کنترل و مدیریت کرد.

• لیزر‌ کم توان

اشعه لیزر می‌تواند جذب بافت شود یعنی جایی که سلول‌ها آن را جذب کرده و به انرژی تبدیل می‌کنند که در چرخه سوخت و ساز بدن تأثیر می‌گذارد. درمان از طریق لیزر طول موج‌های نامرئی ایجاد می‌کند که توسط بافت‌ها جمع می‌شود. طول موج‌های خاص لیزری بیشترین تأثیر را در ورم و لنف ادم دارند و باعث کاهش درد و التهاب می‌شوند.

• ورزش (تمرین) درمانی برای لنف ادم

ورزش‌های سبک که باعث حرکت دادن عضو مبتلا می‌شود، می‌تواند مسیر مایع لنفاوی را باز کند و شما را برای فعالیت‌های روزمره آماده کند. فعالیت‌ها نباید شدید باشد یا باعث خستگی شما شود؛ اما باید باعث انقباض نرم ماهیچه‌ها در دست و پای شما شود.

پیشگیری از لنف ادم

1. حفاظت از دست و پا: از آسیب رساندن به عضو مبتلا خودداری کنید. در صورت امکان از روش‌های درمانی دارویی مانند کشیدن خون و یا زدن واکسن به عضو مبتلا خودداری کنید.
2. به دست‌ و پایتان در موقع نقاهت استراحت دهید. بعد از درمان سرطان، تمرین و کشش باعث تحریک می‌شود؛ اما از فعالیت‌های شدید تا زمانی که بهبود کامل بعد از عمل جراحی نیافته‌اید، بپرهیزید.
3. از گرم کردن دست ‌و پایتان بپرهیزید: از قراردادن یخ یا گرما مثلا استفاده از پدهای گرمازا روی عضو مبتلا بپرهیزید. همچنین نگذارید عضو مبتلا در معرض سرمای شدید قرار گیرد.
4. دست یا پای خود را بالا ببرید. در هر زمان ممکن عضو مبتلای خود را در ارتفاعی بالاتر از قلب خود قرار دهید.
5. از پوشیدن لباس‌های تنگ بپرهیزید.
6. دست و پای خود را تمیز نگهدارید. مراقبت از پوست و ناخن‌های خود را اولویت قرار دهید. پوست دست ‌و پایتان را روزانه بررسی کنید و مراقب باشید تا تغییر یا شکستگی در پوست جهت ایجاد عفونت ایجاد نگردد.

---

آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف
تلفن : 66576424 - 021

---

درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید

• آستین طبی لنف ادم چیست و چه کاربردی دارد؟
  تاریخ انتشار : 1402-05-11تاریخ بروز رسانی : 1402-05-21

نظرات کاربران درباره این مطلب :مسعود فرهنگ [ 1402-09-04 ]
سلام و خسته نباشید آقای دکتر غدد لنفاوی گردن من چند وقته ک درد داره و ورم میکنه مسکن که استفاده میکنم دردش آروم میشه ولی بعد دوباره دردش شروع میشه، دلیلش چیه، چه مشاوره ایی به من میدید؟ چکار کنم

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :