علت چرخش مچ پا به داخل (پنجه کبوتری) چیست؟

چرخش انگشتان پا به سمت داخل؛ که عموماً پا‌ کبوتری نیز نامیده می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که کودکان با پاهای به سمت داخل رفته راه می‌روند. پا کبوتری یک بیماری شایع است که می‌تواند از زمان تولد در کودک باشد و یا به‌مرورزمان ایجاد شود.

پا کبوتری معمولاً دردی برای کودک ندارد و توانایی کودک برای راه رفتن و دویدن را مختل نمی‌کند. پاهای بیشتر کودکان به مرور به سمت بیرون صاف‌شده و توانایی راه رفتن و دویدن آن‌ها بهتر می‌شود. اما درصورتی‌که این نقص درمان نشود می‌تواند منجر به بروز مشکلات از قبیل زیر شود:

• راه رفتن نامتعادل که منجر به کشیدگی عضلات می‌شود.
• کاهش توانایی انجام حرکات ورزشی به علت مشکلات ایجادشده در هنگام راه رفتن و دویدن
• ناهنجاری‌های پا ازجمله پینه‌های پا، انگشت چکشی و صافی کف پا

راه رفتن با پنجه به داخل در کودکان بسیار شایع است و شکایت مکرر بسیاری از والدین است. در حقیقت، راه رفتن با پنجه به داخل (پنجه کبوتری) شایع ترین تغییر شکل چرخشی است که در ارتوپدی کودکان دیده می‌شود. در اکثریت قریب به اتفاق بیماران، پنجه کبوتری با رشد در گذر زمان اصلاح می‌شود.

چه چیز منجر به راه رفتن با چرخش پا به سمت داخل در کودکان می‌شود؟

سه دلیل از مهم‌ترین دلایل ابتلا به پا کفتری (کبوتری) عبارت‌اند از: چرخش فمورال (چرخش استخوان فمور یا ران)، چرخش داخلی/میانی استخوان تیبیا (چرخیدن استخوان تیبیا یا ساق پا) و انحراف متاتارس/کف پا (پای منحنی).

زمانی که متخصص جراحی ارتوپد کودک شما را معاینه می‌کند، تشخیص می‌دهد که این چرخش به علت پاها، لگن و یا ران به وجود آمده است.

پا کفتری چگونه تشخیص داده می‌شود؟

متخصص کودکان ممکن است از آزمایش‌های زیر برای تشخیص مشکل چرخش پاها به سمت داخل در کودک شما استفاده کند:

• معاینه فیزیکی پاهای کودک شما
• عکس‌برداری تشخیصی شامل سی‌تی‌اسکن برای تشخیص راستای استخوان‌های پای کودک
• عکس‌برداری ایکس ری یا فلوروسکوپی (تصویربرداری اشعه ایکس) برای مشاهده حالات استخوان کودک در حین حرکت

چرخش پا به داخل ممکن است خفیف و غیر قابل تشخیص باشد و یا آنقدر واضح و آشکار باشد که بر راه رفتن کودک تاثیر گذارد.

برای تشخیص چرخش پا به داخل و علت آن، پزشک کودک را در حال ایستادن و راه رفتن مشاهده می‌کند. همچنین پزشک باید پاهای کودک را به آرامی حرکت دهد تا ببیند زانوها چگونه خم می‌شود و به دنبال نشانه‌ای از چرخش یا پیچ خوردگی در باسن کودک بگردد.

ممکن است پزشک بخواهد تصاویری از پاهای کودک نیز گرفته شود. تصاویر ممکن است عکس رادیوگرافی یا سی تی اسکن باشند تا پزشک بتواند حالت قرارگیری استخوان‌ها را ببیند. نوعی فیلم اشعه ایکس به نام فلوروسکوپی وجود دارد که تصویر متحرک استخوان‌های پا و ران کودک را نشان می‌دهد.

اگر نگران راه رفتن کودک هستید با پزشک او صحبت کنید. برای تعداد کمی ‌از بچه‌ها، ناهنجاری‌های راه رفتن می‌تواند با مشکلات دیگری همراه باشد. به عنوان مثال، راه رفتن رو به بیرون می‌تواند نشانه ای از یک بیماری عصبی عضلانی در موارد نادر باشد.

اگر متوجه موارد زیر شدید فرزندتان باید توسط پزشک ارزیابی شود:

• راه رفتن رو به داخل یا بیرون که تا ۳ سالگی بهبود نمی‌یابد
• لنگیدن یا شکایت از درد
• یک پا بیشتر از پای دیگر چرخش داشته است
• تأخیر در رشد، مانند یاد نگرفتن صحبت کردن طبق زمان مورد انتظار
• ناهنجاری‌های راه رفتن که به جای بهبود، بدتر می‌شوند

سپس پزشک می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا معاینات یا آزمایشات تخصصی بیشتری باید برای اطمینان از مراقبت مناسب از کودک شما انجام شود.

درمان انگشت یا پای کبوتری

پزشک شما به شما یاد می‌دهد تا چگونه پاهای کودک خود را بکشید تا آن‌ها صاف شوند. درصورتی‌که حالت کف پا به‌شدت گرد شده باشد ممکن است پزشک با گچ گرفتن و یا بریس، چرخش پاها به سمت داخل را درمان کند. درصورتی‌که پاها بعد از درمان نیز هنوز منحنی باشند مشکلی برای کودک در هنگام راه رفتن و یا دویدن ایجاد نمی‌کند؛ و دردی نیز برای وی ندارد.

در مواردی که چرخش پا به داخل بسیار خفیف یا متوسط است، مشکل بدون درمان برطرف می‌شود. رفع بیماری ممکن است چند سال طول بکشد اما معمولا استخوان‌ها به خودی خود به حالت طبیعی برمی‌گردند.

نوزادانی که به ماتاتارسوس ادکتوس شدید مبتلا هستند باید قسمتی از پایشان که مشکل دارد به مدت چند هفته در گچ باشد. گچ گرفتن برای نوزادان بالای شش ماه انجام می‌شود. هدف از گچ گرفتن این است که مشکل استخوان قبل از راه افتادن کودک برطرف شود. گاهی ماساژ قسمت بیرونی استخوان نیز به رشد مستقیم استخوان‌ها کمک می‌کند.

در اکثر موارد نوزادان مبتلا به تورشن تیبیا یا تورشن فمورال متوسط، نیاز به گچ، بریس، یا کفش مخصوصی ندارند. با گذر زمان مشکل به خودی خود برطرف می‌شود. در گذشته بریس‌های مخصوص شب و وسایل دیگری برای کودکان مبتلا به پنجه کبوتری تجویز می‌شد. اما ثابت شد که این وسایل موثر نبوده است.

پزشک با توجه به موارد زیر، درمان مناسب را برای کودکان مبتلا به فمورال آنتی ورژن تعیین می‌کند.

• سن، وضعیت کلی سلامت و سوابق پزشکی کودک
• میزان چرخش پای کودک به داخل

اکثر کودکان مبتلا به فمورال آنتی ورژن با معاینه دقیق در طول چند سال درمان می‌شوند زیرا چرخش استخوان ران به داخل معمولا با گذر زمان به خودی خود برطرف می‌شود. زمانی که کودک رشد کرده و به سن 8 تا 10 سالگی یا به سن نوجوانی برسد، راه رفتنش حالت طبیعی یا تقریبا طبیعی خواهد یافت.

بریس‌ها، کفش‌های مخصوص و تمرینات ورزشی معمولا تاثیری بر افزایش سرعت بهبودی یا تحریک مکانیسم بدن برای اصلاح خود بخود فمورال آنتی ورژل ندارد.

فیزیوتراپی چگونه می‌تواند کمک کند؟

• فیزیوتراپیست‌ها کودک شما را تشویق می‌کنند که در موقعیت W ننشیند و به جای کشش باسن در جهت مخالف، او را به نشستن با پاهای روی هم تشویق می‌کند.
• درمان انگشتان رو به داخل: فعالیت‌های خارج از پا ممکن است به راه رفتن رو به داخل کمک کند، به عنوان مثال اسب سواری یا شنای کرال سینه. آنها همچنین ممکن است کودک را به راه رفتن پنگوئنی یا راه رفتن در امتداد یک خط مستقیم تشویق کنند. کشش عضلات چرخاننده مفصل ران می‌تواند به بیرون آوردن انگشتان پا و جلوگیری از عدم تعادل عضلات کمک کند
• درمان انگشتان رو به خارج: کشش ماهیچه‌هایی که استخوان ران شما را به سمت بیرون می‌چرخانند می‌تواند به کاهش چرخش انگشتان پای کودک شما به سمت خارج کمک کند

زندگی با پای کفتری

پای کفتری معمولاً مشکل خاصی در فرد ایجاد نمی‌کند، حتی اگر با مرور زمان رفع نشود. در برخی موارد کودکان با مشکل چرخش پاها به سمت داخل معمولاً در پیدا کردن کفش مناسب، به علت انحنای موجود در کف پا، با مشکل روبرو می‌شوند. مشکلاتی از این قبیل ممکن است باعث شود تا والدین تصمیم به درمان پا کفتری در کودک بگیرند. پاکفتری منجر به ورم مفاصل و آرتروز نمی‌شود.

چرخش کف‌پا به سمت داخل (متاتارسوس اداکتوس)

چرخش کف پا به سمت داخل به شرایطی گفته می‌شود که پاهای کودک از قسمت میانی تا انگشتان به سمت داخل منحرف شود. این وضعیت در برخی موارد ممکن است خفیف و انعطاف پذیر و در برخی دیگر بارزتر و سفت و سخت تر باشد. موارد شدید چرخش کف پا به سمت داخل ممکن است تا حدی شبیه بدشکلی ِپای چنبری (کلاب فوت) باشد.

چرخش کف پا به سمت داخل بیشتر اوقات، معمولاً در ۴ تا ۶ ماه اول زندگی، به خودی خود بهبود می‌یابد. نوزادان ۶ تا ۹ ماهه با تغییر شکل شدید یا پاهایی که بسیار سفت و سخت شده اند، ممکن است با استفاده از گچ یا کفش مخصوص با موفقیت بالا درمان شوند. به ندرت به جراحی برای اصلاح پا احتیاج است.

چرخش کف پا به سمت داخل با پای چنبری متفاوت است. پای چنبری یک ناهنجاری شدیدتر می‌باشد که در مدت کوتاهی پس از تولد نیاز به درمان دارد.راه رفتن در انگشت گاهی در کودکانی دیده می‌شود که پاهایی دارند که به سمت داخل خمیده شده است (انگشت کبوتری). این امر همچنین می‌تواند به دلیل قالب گیری’ در دوران بارداری باشد و اغلب در کودکانی دیده می‌شود که تمایل به خوابیدن رو به پایین دارند.بیش از ۸۰ درصد کودکان در سنین ۳-۴ سالگی از این مرحله رشد می‌کنند.

اگر پا نرم و انعطاف پذیر باشد (پزشک بررسی خواهد کرد) درمان ضروری نیست. در برخی از کودکان با مشکلات بارزتر و پاهایی که انعطاف پذیری کمتری دارند، پزشک ممکن است کفش‌های مخصوص، آتل‌هایی را که باید شب پوشیده شود و یا به ندرت درمان با گچ را توصیه می‌کند.

تعداد بسیار کمی از کودکان برای صاف شدن پاها به عمل نیاز دارند. اکثریت قریب به اتفاق کودکان مبتلا به metatarsus adductus از هیچ علائمی شکایت ندارند و می‌توانند در تمام فعالیت‌های بدنی شرکت کنند و هیچ مشکل طولانی مدت ندارند.

آیا پیاده روی باعث بهبود می شود؟

با بزرگتر شدن بیشتر بچه‌ها، استخوان‌های آن‌ها خیلی کم به زاویه طبیعی می‌چرخند. پیاده روی، مانند سایر ورزش ها، با تجربه بهبود می‌یابد، بنابراین بچه‌ها توانایی کنترل عضلات و وضعیت پا را دارند.

پزشکان معمولاً استفاده از کلیپ‌های ویدئویی را برای کمک به والدین در پیگیری پیشرفت توصیه می‌کنند. والدین می توانند کودک خود را در حال راه رفتن ضبط کنند و سپس حدود یک سال صبر می‌کنند تا فیلم دیگری بگیرند. این امر معمولاً باعث می‌شود که بتوانید با گذشت زمان ناهنجاری راه رفتن بهبود می‌یابد یا خیر. در غیر این صورت، والدین با پزشک فرزندشان صحبت می‌کنند تا در مورد لزوم درمان صحبت کنند.