تشخیص، ترمیم و درمان آسیب های عصب مدیان

عصب مدیان یکی از اصلی‌ترین اعصاب دست می باشد. که از شبکه بازویی و از ریشه های عصبی ۶ و ۷ و ۸ گردنی و ریشه اول سینه ای شبکه بازویی یا براکیال منشاً میگیرد. این عصب از اتصال طناب های خارجی در زیر بغل و داخلی شبکه بازویی بوجود می آید. این عصب در ناحیه بازو شاخه ای ندارد و در ناحیه آرنج در سمت داخل تاندون عضله دوسر بازویی قرار می گیرد.

در ناحیه ساعد عصب مدین بین عضلات خم کننده سطحی و عمقی انگشتان قرار گرفته است، و در این ناحیه عصب به دو شاخه عمقی یا عصب بین استخوانی قدامی و سطحی تقسیم می شود.این عصب حس قسمت کف‌ دستی انگشتان شست، سبابه، میانی و انگشت حلقه را تامین می‌کند، همچنین ماهیچه‌های موجود در ریشه انگشت شست را کنترل می‌کند.

انواع مشکلات و آسیب های عصب مدیان

سندروم تونل کارپال

یک نوروپاتی ناشی از گیر افتادن عصب است، سندرم تونل کارپال (CTS) نام داردکه در اثر فشردگی عصب مدیان در حین عبور از طریق تونل کارپ مچ ایجاد می شود. این سندوم شایع ترین نوروپاتی گیر افتادگی عصبی است که ۹۰ درصد از نوروپاتی ها را تشکیل می دهد. علائم اولیه سندرم تونل کارپال شامل درد و بی حسی است. این علائم معمولاً با کمی تغییر در انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت میانی و نیمه رادیال (سمت شست) انگشت چهارم ظاهر می شوند. همچنین بازوی آسیب دیده نیز می تواند به درد دچار شود. با پیشرفت بیشتر، ضعف دست، کاهش هماهنگی حرکتی ظریف، کلافگی ممکن است رخ دهد.

توجه داشته باشید در شروع اولیه بیماری، علائم اغلب در شب هنگام دراز کشیدن ظاهر می شود و در طول روز تسکین می یابد. با پیشرفت بیشتر بیماری، علائم در طول روز نیز وجود خواهد داشت، به‌ ویژه در فعالیت‌های تکراری خاص، مانند کشیدن نقاشی، تایپ کردن، یا بازی‌های ویدیویی. در صورت پیشرفته تر بودن بیماری علائم می تواند ثابت بماند. معمولا مشکل تنگی کانال مچ دست در سنین ۴۵ تا ۶۴ سالگی ایجاد می‌‎شود و با افزایش سن شیوع می یابد و می‏‌تواند در یک یا هر دو مچ دست ظاهر شود همچنین در زنان بیشتر از مردان رخ می‎‌دهد. عدم درمان این عارضه می تواند منجر به از کار افتادن دست شود.

علائم آسیب عصب مدیان

• بی‌حسی، مورمورشدن، سوزش و درد دست، ابتدا در انگشتان شست، سبابه، میانی و حلقه
• داشتن حس شوک مانند که گاهی به انگشتان شست، سبابه، میانی و حلقه کشیده می‌شود.
• درد یا مورمور شدن که به بالای ساعد و به سمت شانه کشیده می‌شود.
• ضعف و ناتوانی در دست، که ممکن است انجام حرکات ظریف مانند بستن دکمه‌های لباس را با مشکل مواجه کند.
• افتادن وسایل از دست، به علت ضعف، بی‌حسی

تشخیص مشکلات عصب مدیان

ممکن است پزشک برای تشخیص بهتر مشکلات عصب مدیان علاوه بر معاینه یک یا چند آزمایش زیر را تجویز کند.

تصویربرداری اشعه ایکس

پزشک متخصص برای رد سایر دلایلی که می تواند باعث درد در مچ دست شود انجام تصویربرداری اشعه ایکس مچ دست آسیب‌‏ دیده را توصیه می‏‌کنند. این تصویر برداری به تنهایی برای تشخیص مشکلات عصب مدیان کافی نیست.

الکترومیوگرافی

با ایتفاده از این آزمایش تخلیه‌‏های الکتریکی ریز تولید شده در عضلات اندازه‏‌ گیری می‌ شود. در طول این آزمایش، پزشک شما یک الکترود با سوزن نازک را در عضلات خاص قرار می‌‎دهد تا فعالیت الکتریکی را هنگام انقباض و استراحت عضلات ارزیابی کند. الکترومیوگرافی می‎‌تواند آسیب به عضلات کنترل شده توسط عصب مدیان را شناسایی کند و همچنین ممکن است سایر شرایط را رد کند.

بررسی هدایت عصبی

نوعی الکترومیوگرافی وجود دارد که دو الکترود روی پوست شما چسبانده می‌‏شوند. و به کمک یکی از آنها یک شوک کوچک از طریق عصب مدیان عبور داده می شود تا ببینید آیا تکانه‎‌های الکتریکی در تونل کارپال کاهش یافته است یا خیر. این آزمایش ممکن است برای تشخیص وضعیت شما و رد سایر شرایط استفاده شود.

اولتراسونوگرافی

در اولتراسونوگرافی با استفاده از امواج صوتی فرکانس بالا تصویری از بافت و استخوان تهیه می‌شود، پزشک ممکن است برای بررسی علائم فشار بر روی عصب مدین اولتراسونوگرافی را پیشنهاد کند.

اسکن های رزونانس مغناطیسی (MRI)

در این روش تصاویری با جزئیات بهتر از بافت‌های نرم تهیه می‌شود. همچنین ممکن است پزشک برای تعیین سایرعلت علائم یا وجود بافت‌های غیرطبیعی که ممکن است بر روی عصب مدین فشار وارد کنند، همچنین اختلالاتی که در خود عصب ممکن است وجود داشته باشد از روش MRI استفاده کند.

درمان مشکلات عصب مدیان

استفاده از بریس یا اسپلینت

پوشیدن بریس یا اسپلینت یکی ازروش های خوب برای جلوگیری از خم شدن مچ ‌دست هنگام خواب در شب‌ها می باشد. که با نگه داشتن مچ‌ دست در حالت مستقیم یا خنثی فشار را از روی عصب در تونل کارپال برمی‌دارد، همچنین استفاده از اسپلینت در طول روز هنگام انجام فعالیت‌هایی که علائم را بدتر می‌کنند، کمک ‌کننده است.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند به بهبود درد، التهاب گرفتگی رگ دست کمک کنند.

تغییرات فعالیتی

اغلب علائم هنگامی ایجاد می‌شوند که دست و مچ برای مدت طولانی در یک حالت خاص قرار می‌گیرند. پس اگر شغل یا فعالیت‌های تفریحی فرد به ‌گونه‌ای است که علائم را تشدید می‌کند، با تغییر یا اصلاح این فعالیت‌ها می‌تواند به توقف یا کاهش پیشرفت بیماری کمک کند.

ورزش‌های لغزشی عصب

انجام ورزش‌هایی که به حرکت آزادترعصب مدین در محدوده تونل کارپال کمک می‌کنند نیز تاثیر گزار می باشد و بی‌حسی را بهتر می‌کند.

تزریق استروئید

کورتیکواستروئید یا کورتن یک ماده ضدالتهاب قوی است که می‌تواند به درون تونل کارپال تزریق شود. گرچه اثرات این تزریق‌ها گاهی موقتی است اما اغلب علائم دردناک را بهبود می‌ بخشند یا به آرام شدن عود ناگهانی علائم کمک می‌کنند. البته تزریق کورتیزون ممکن است برای تشخیص سندروم تونل کارپال استفاده شود.

جراحی

در صورتی که اقدامات محافظتی و غیر جراحی تاثیری در کاهش علائم نداشته باشند پزشک برای برداشتن فشار ازعصب جراحی را پیشنهاد می دهد. هدف جراحی افزایش ابعاد تونل کارپال بوسیله آزاد سازی لیگامان عرضی مچ دست می‌باشد. جراحی تا ۹۰٪ موفقیت آمیز است اما بهبود کامل چند ماه طول می ‌کشد.

روش ترمیم عصب مدیان

معمولا عمل ترمیم عصب مدیان به دو روش باز و بسته انجام می شود.

ترمیم عصب مدیان به روش باز

در این روش جراحی برش کوچکی در قسمت کف دست ایجاد شده و رباط عرضی کارپال بریده می شود. این عمل باعث آزاد شدن فشار بر روی عصب مدیان و تسکین علائم سندرم تونل کارپال و گرفتگی عصب دست می شود. انجام این جراحی اغلب نیازی به بیهوشی نداشته و با بی حسی موضعی انجام می شود.

ترمیم عصب مریان به روش بسته

در جراحی ترمیمی عصب دست به روش بستته با استفاده از اندوسکوپ به این صورت که از یک لوله نازک با دوربین متصل استفاده می شود. آندوسکوپ از طریق یک برش کوچک در مچ دست یا در مچ دست و کف دست هدایت می‌شود. آندوسکوپ به پزشک اجازه می دهد ساختارهای مچ دست را بدون باز کردن کل ناحیه با یک برش بزرگ ببیند.
همچنین ابزارهای مورد استفاده در جراحی آندوسکوپی بسیار کوچک هستند. آنها همچنین از طریق برش های کوچک در مچ دست یا مچ دست و کف دست وارد می شوند. در طی این جراحی رباط عرضی کارپال بریده می شود.که این کار باعث آزاد شدن فشار روی عصب مدیان می شود و علائم گرفتگی عصب دست از بین می رود.

پیشگیری از آسیب عصب مدیان

با استفاده از روش‎‌های زیر فشار روی دست و مچ دست خود را به حداقل برسانید تا از آسیب به عصب مدیان پیشگیری شود.

• به آرامی با انگشتان خود کار کنید. مثلا اگر همیشه با صفحه کلید سر و کار است، به آرامی کلیدها را بزنید.
• استراحت‏‌های کوتاه و مکرر داشته باشید.
• از خم کردن مداوم مچ دست خود به سمت بالا یا پایین خودداری کنید.
• وضعیت خود را بدنی خود را اصلاح کنید . یک وضعیت نادرست می‌‏تواند شانه‌ها را به سمت جلو متمایل کند، باعث کوتاه شدن عضلات گردن و شانه و فشرده شدن اعصاب گردن شود. این مسئله بر روی مچ دستان، انگشتان و دستان شما تأثیر می‏‌گذارد و باعث درد گردن می‌‏شود.
• نوع ماوس کامپیوتر خود را تغییر دهید. تا راحت باشد و مچ دست شما را خسته نکند.
• دستان خود را گرم نگه دارید.

عوارض آسیب به عصب مدیان

آسیب عصب مدیان در صورت عدم توجه و درمان ممکن است باعث اختلال و ناتوانی دائمی شود. همچنین درد مزمن مچ دست و یا دیستروفی سمپاتیک CTS می تواند باعث آتروفی و ضعف ماهیچه های پایه شست در کف دست شود. این می تواند منجر به عدم حرکت و کارایی انگشتان آسیب دیده شود.