علت خشک شدن و درد انگشتان دست بعد از خواب

خشکی مفاصل یا در اصطلاح انگلیسی «Joint Stiffness» عارضه‌ای است که بسیاری از افراد با آن روبرو خواهند شد. این عارضه که با افزایش سن ایجاد می‌شود، نتیجه و ثمره استفاده مداوم و زیاد از مفاصل، عضلات و استخوان در طول سالیان دراز است. بسیاری از افراد خشکی مفاصل را درست بعد از بیدار شدن از خواب تجربه می‌کنند. علت اصلی خشکی مفاصل، کاهش حجم مایع مفصلی در طول ساعت‌های خواب می‌باشد.

شدت خشکی بسته به عامل ایجاد کننده و میزان آسیب می‌تواند خفیف، متوسط و شدید باشد. در موارد خفیف، فرد بعد از یک دوره بی تحرکی، در مفصل خود احساس خشکی کرده و بعد از مدت کوتاهی این احساس خشکی از بین می‌رود؛ اما در موارد شدید، فرد ممکن است در تمام طول روز در مفاصل خود احساس خشکی کرده و قادر به انجام فعالیت‌های روزمره خود نباشد. همچنین در برخی از موارد، خشکی می‌تواند با درد و التهاب همراه باشد.

خشکی انگشتان دست بعد از خواب به معنی به وجود آمدن محدودیت در حرکت دادن مفاصل و از دست رفتن انعطاف پذیری قبلی آنها می باشد که موارد زیادی وجود دارند که می توانند موجب ایجاد آن شوند. عارضه خشک و سفت شدن مفاصل می تواند با درد و ناراحتی همراه باشد و حتی در انجام فعالیت های روزانه فرد اختلال ایجاد کرده و آنها را با دشواری مواجه کند.

علت‌ خشکی مفاصل

مایع سینوویال که به آن مایع مفصلی نیز گفته می‌شود ماده‌ای غلیظ و چسبناک می‌باشد که به عنوان یک عامل روان کننده در بین مفاصل از اصطکاک بین آنها جلوگیری می‌‌نماید و باعث آسان شدن حرکات می‌شود. این مایع همچنین فشار وارد شده به مفاصل را کاهش می‌دهد و از استخوان‌ها محافظت می‌نماید. به طور طبیعی بدن مایع مفصلی را به میزان لازم تولید می‌کند؛ اما با بالارفتن سن، میزان تولید آن کاهش می‌یابد، برخی علت‌های دیگر که موجب کاهش مایع مفصلی می‌شوند عبارتند از:

• اضافه وزن
• آسیب یا ضربه به مفاصل
• حرکت‌های تکرارشونده
• بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون
• آرتریت
• روماتیسم
• لوپوس
• بورسیت (التهاب بورس): بورس‌ها کیسه‌هایی هستند که شامل مایع سینوویال می‌باشند، هرگونه التهابی در این قسمت منجر به خشکی و سفتی در حرکات مفاصل می‌شود.

علائم خشکی مفاصل

در اکثر موارد خشکی مفاصل، در صبح گاه به محض بیدار شدن فرد بروز پیدا می کند. این خشکی صبحگاهی نشان از بیماریروماتیسم به ویژه مفصلی دارد. شدت خشکی مفاصل تحت عامل ایجاب کننده و میزان آسیب دیدگی در سه دسته متغیر خفیف، متوسط و شدید تقسیم بندی می شود. زمانی که خشکی مفاصل در رده خفیف قرار دارد، فرد پس از یک دوره بی تحرکی، به عارضه خشکی در مفاصل دچار می شود و پس از مدتی، بهبود می یابد. در مقابل هنگامی که عارضه خشکی مفصل در رده شدید قرار دارد، فرد در طول روز همواره از خشکی مفصل رنج می برد و از انجام فعالیت های روزمره باز می ماند.
تشخیص علت خشکی مفاصل دست

روش های زیر در تشخیص علت ایجاد این عارضه به کار برده می شوند:

1. معاینه فیزیکی

به منظور تشخیص علت سفتی و خشکی مفاصل دست، متخصص ارتوپدی ابتدا سؤالاتی در مورد سابقه پزشکی بیمار می پرسد و سپس اقدام به معاینه فیزیکی آن می کند. معاینه فیزیکی می تواند شامل مشاهده ظاهر دست و همچنین بررسی دامنه حرکتی انگشتان و مچ دست باشد.

2. تصویر برداری

احتمال دارد که پزشک معالج جهت انجام بررسی های دقیق تر و مشاهده وضعیت بافت های دست، تصویر برداری های زیر را تجویز نماید:

• اشعه ایکس

اشعه ایکس با ارائه تصاویری از وضعیت استخوان ها می تواند به تشخیص و یا رد برخی از علل ایجاد این عارضه کمک کند.

• ام آر آی

ام آر آی تصاویر دقیقی از بافت های نرم بدن به نمایش می گذارد. در صورتی که این بافت ها دچار آسیب دیدگی و یا تغییراتی شده باشند، با استفاده از تصاویر ام آر آی قابل تشخیص خواهند بود.

3. آزمایش خون

آزمایش خون می تواند به تشخیص وجود بیماری هایی مانند آرتریت روماتوئید و همچنین آرتریت پسوریاتیک که ممکن است باعث سفتی مفاصل شده باشند، کمک کند.

درمان درد و خشکی مفاصل انگشتان دست

مهم‌ترین قدم در بهبود علامت خشکی در مفصل، درمان عامل ایجاد کننده آن است. اگر خشکی صبحگاهی بیش از ۳۰ دقیقه تجربه می‌کنید یا علائم به مرور در حال بدتر شدن‌ هستند، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. برخی از اقداماتی که می‌توانید تا زمان مراجعه به پزشک از آنها برای تخفیف علائم کمک بگیرید عبارت‌اند از:

• کمپرس سرد یا گرم
• داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، آسپیرین و ناپروکسن
• داروهای کورتیکواستروئیدی
• تمرین‌های ورزشی
• جلوگیری از خشکی انگشتان دست
• با هیدراته ماندن (رساندن آب کافی به سلول‌های بدن)، خوردن یک رژیم غذایی سالم سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 و آنتی‌اکسیدان‌ها، ورزش منظم و مصرف مکمل‌های حاوی گلوکزامین و کندرویتین می‌توان از خشکی مفاصل جلوگیری کرد. علاوه‌ براین، اجتناب از سیگار کشیدن، حفظ وزن سالم و مدیریت سطح استرس نیز می‌تواند به جلوگیری از خشکی مفاصل کمک کند.