عوارض و آسیبهای بیماری ام اس بر بدن چیست؟

مولتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis)، ام اس یا به اختصار MS یک بیماری سیستم عصبی مرکزی است که علائم خاصی ‌را در سراسر بدن ایجاد می‌کند. کلمه اسکلروز به معنای سخت شدن پاتولوژیک بافت است. ضایعات ناشی از ام اس و در نتیجه اختلال در تکانه‌های عصبی در سراسر بدن، بیشتر علائم مرتبط با مولتیپل اسکلروزیس را ایجاد می‌کنند. در بیماری MS به علت تحت تأثیر قرارگرفتن سیستم عصبی مرکزی عملکرد مغز و نخاع دستخوش تغییر می‌شود.

علائم این بیماری زمانی بروز می‌کند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه رشته‌های عصبی و غلاف میلین (ماده‌ای تشکیل شده از چربی که رشته‌های عصبی سالم را احاطه کرده است) را مورد هدف قرار می‌دهد. غلاف میلین (Myelin) به طور معمول از فیبرهای عصبی مغز، نخاع و عصب بینایی محافظت می‌کند. فیبرهای عصبی زیرین نیز می‌توانند در این حمله آسیب ببینند یا از بین بروند. با پیشرفت حمله، غلاف میلین ملتهب شده و به تدریج از بین می‌رود و مناطقی از بافت اسکار (اسکلروزیس) از خود باقی می‌گذارد. التهاب غلاف میلین تکانه‌های الکتریکی بین مغز و سایر قسمت‌های بدن را مختل می‌کند. بر اثر حمله سیستم ایمنی به رشته‌های عصبی، فرآیندهای طبیعی و ارسال پیام‌های الکتریکی در مغز و طناب نخاعی با اختلال مواجه می‌شوند. علائم و نشانه‌هایی که در بیماری ام‌اس بروز می‌کند بسیار متفاوت است و به میزان آسیب عصبی و به نوع آسیب‌دیدگی بستگی دارد. شدت بیماری در برخی افراد خفیف بوده اما در برخی دیگر شدت بیشتری دارد به طوری‌که ممکن است توانایی خود را در نوشتن، صحبت کردن یا راه رفتن از دست بدهند.

علل بیماری ام اس

این بیماری یک اختلال خود ایمنی در بدن انسان است. این شرایط به معنی این است که سلول های سیستم ایمنی بدن که بطور عادی به باکتری ها، ویروس ها و سایر موارد مانند آن حمله می کنند، در این بیماری به خود بدن فرد حمله می نمایند. هنگامی که بیماری فعال شود، بخش هایی از سیستم ایمنی که عمدتاً به آنها سلول های T گفته می شود، به غلاف میلین عصب که فیبرهای عصبی در مغز و ستون فقرات را در بر گرفته، حمله می کنند. این شرایط باعث ایجاد لکه های التهاب کوچک و آسیب دیدگی بر روی این غلاف می شود.
احتمالاً عوامل مشخص باعث فعال شدن سیستم ایمنی و عملکرد آن بطور نادرست می شود. یک تئوری مطرح شده در این رابطه به وجود عامل ویروسی یا سایر فاکتورهای محیطی اشاره داد. این فاکتورها می توانند بر وضعیت بعضی افراد که سیستم ایمنی آنها دارای شرایط ژنتیک خاص است، تأثیر گذاشته و باعث ابتلا به این بیماری شوند. با ابتلا به بیماری، التهاب ایجاد شده اطراف پوسته یا غشای عصب باعث می شود فیبرهای عصبی آسیب دیده نتوانند عملکرد مناسب خود را انجام دهند و به این ترتیب علائم بیماری پیشرفت می کند. هنگامی که التهاب ایجاد شده در این پوسته توسط بدن شناسایی شود، غلاف میلین آسیب دیده ممکن است توسط بدن ترمیم شده و بهبود پیدا کند. به این ترتیب فیبرهای عصبی فعالیت خود را مجدداً آغاز می نمایند. به هر حال التهاب یا آسیب دیدگی مجدد می تواند جراحت های کوچک (اسکلروز) در غشای میلین ایجاد نماید و بطور دائمی باعث وارد شدن آسیب به فیبرهای عصبی شود.

علائم ام اس

این بیماری می تواند مجموعه گسترده و متنوعی از علائم بیماری ام اس را برای فرد به همراه داشته باشد. بسیاری از افراد در این شرایط فقط با تعداد محدودی از این علائم مواجه می شوند و احتمال مشاهده همه این علائم در یک نفر کم و ناچیز است. علائم این بیماری معمولاً غیر قابل پیش بینی هستند. بیماری ms می تواند در هر زمان عود کرده و علائم آن در هر بار عود متفاوت باشد. علائم ایجاد شده در زمان عود بستگی به بخش یا بخش هایی از مغز یا ستون فقرات دارد که تحت تأثیر بیماری قرار می گیرند. بیمار ممکن است در این شرایط فقط یک علامت در یک عضو بدن خود داشته، یا علائم متعدد در اعضای مختلف بدن خود مشاهده نماید. این علائم به این دلیل ایجاد می شود که فیبرهای عصبی آسیب دیده فعالیت صحیح خود را متوقف می نمایند.

رایج ترین علائم این بیماری به شرح زیر هستند:

• مشکلات بینایی: اولین نشانه این بیماری برای حدود یک نفر از هر چهار نفر بیمار، ایجاد اختلال در وضعیت بینایی است. در این حالت درد در پشت چشم ها احساس شده و گاهی اوقات فرد بیمار بخشی از قدرت بینایی خود را از دست می دهد. این شرایط معمولاً فقط بر یک چشم تأثیر می گذارد. علائم چشم دیگر در این حالت می تواند شامل دید تار یا دید دوگانه باشد.
• اسپاسم عضلات و تشنج: در این شرایط ممکن است بعضی عضلات دچار اسپاسم شوند. اسپاسم معمولاً به دلیل وارد شدن آسیب به عصب هایی که پیام های مغزی را به این عضلات می رسانند، ایجاد می شود. بعضی از عضلات ممکن است در این حالت کوتاه (منقبض) و محکم شده و به این ترتیب حرکت آنها دشوار گردد. در اصطلاح به این شرایط تشنج گفته می شود.
• درد: افراد مبتلا به بیماری ام اس با دو نوع اصلی درد مواجه می شوند. درد نوروپاتیک اولین نوع دردی است که بیمار به خاطر آسیب وارد شده به فیبرهای عصبی آن را تجربه می کند. این شرایط می تواند باعث ایجاد درد به صورت تیر کشیدن یا احساس سوزش بر روی بخش های مختلف پوست شود. علاوه بر این ممکن است این آسیب دیدگی باعث حساسیت بیش از حد پوست در بعضی بخش های آن شود. نوع دیگر درد معمولاً درد اسکلتی عضلانی است که امکان مشاهده آن در عضلات آسیب دیده به خاطر اسپاسم یا تشنج وجود دارد.
• خستگی: خستگی زیاد به صورتی که میزان خستگی بیشتر از آن چیزی است که پس از انجام فعالیت های ورزشی یا بدنی انتظار آن وجود دارد، یکی دیگر از علائم این بیماری می باشد. این خستگی حتی می تواند بر وضعیت تعادل و تمرکز بیمار نیز تأثیر گذارد.
• مشکلات احساسی و افسردگی: در این شرایط بیمار ممکن است به سادگی و حتی بدون دلیل به خنده افتاده یا گریه کند. علاوه بر این، افراد مبتلا به این بیماری با علائم افسردگی یا تشویش در برخی مراحل بیماری مواجه می شوند.

سایر علائم این بیماری می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بی حسی یا سوزش در بخش های مختلف پوست که رایج ترین نشانه از اولین عود بیماری است.
• ضعف یا فلج در بعضی عضلات که می تواند بر توانایی حرکتی فرد تأثیر منفی داشته باشد.
• ایجاد مشکل در ارتباط با حفظ تعادل و هماهنگی اعضای بدن.
• ایجاد مشکل در ارتباط با تمرکز و توجه کردن.
• لرزش یا اسپاسم بعضی عضلات.
• گیجی و حواس پرتی.
• ایجاد مشکل در دفع ادرار.
• ناتوانی در آمیزش جنسی در مردان.
• ایجاد مشکل در ارتباط با صحبت کردن.

انواع بیماری ام اس

انواع بیماری ام اس را دانشمندان توصیف کرده‌اند که شایع‌ترین آنها شامل:

1. ام اس عود کننده- فروکش کننده
2. ام اس پیشرونده اولیه
3. ام اس پیشرونده ثانویه

ام اس چه اثراتی روی بدن مبتلایان دارد؟

دوبینی و مشکلات بینایی:

این بیماری می‌تواند باعث ملتهب شدن اعصاب بینایی شود. در صورت تار شدن دید یا حمله‌های دوبینی شدید بهتر است با پزشک مشورت کنید.

درد و اسپاسم عضلات:

مبتلایان به بیماری ام اس اغلب دچار درد بی‌امان پا، خشک شدن عضلات و اسپاسم عضلات می شوند. به گفته انجمن ملی ام اس در آمریکا، 55 درصد مبتلایان درمرحله‌ای از زندگی دچار درد زیادی می‌شوند. علائم بیماری در زنان بیشتر از مردان است.

تأثیرات ام اس بر سیستم عصبی و حافظه

ازآنجایی که ‌ام اس روی سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد، بروز مشکلات شناختی غیر معمول نیست. احتمال رخ دادن اشتباهات در گفتار، حافظه، سختی در نظم بخشیدن به کارها یا کوتاهتر شدن دامنه توجه هم وجود دارد. با این‌حال تنها 5 تا 10 درصد از افرادی که بیماری ام اس آنها تشخیص داده شده است دارای مشکلات شناختی هستند که به ‌طور چشمگیری می‌تواند روی زندگی روزمره آنها تأثیر بگذارد.

عوامل خطر ابتلا به بیماری ام‌ اس

سن شایع ابتلا به این بیماری بین ۲۰-۴۰ سال است. همین‌طور شیوع این بیماری در زنان ۲-۳ برابر مردان است. با‌ وجود این‌که هنوز دقیقاً علت اصلی بیماری مشخص نیست؛ اما عواملی هستند که می‌توانند در شروع بیماری ام‌اس مؤثر باشند. این فاکتورها عبارتند از:

• زمینه‌ی ژنتیکی: مثلاً اگر یکی از اقوام درجه یک مبتلا به بیماری ام‌اس باشد، احتمال ابتلای فرد بیشتر می‌شود.
• تولد و زندگی در بعضی مناطق جغرافیایی: در بعضی از مناطق جغرافیایی بیماری ام‌اس شایع‌تر است.
• مواجهه با بعضی از میکروب‌ها و ویروس‌ها در زمان کودکی
• استرس یا خستگی بیش از حد جسمی و روحی
• پایین بودن سطح ویتامین D خون
• مصرف دخانیات
• مصرف بیش از حد نمک

تشخیص ام اس

آزمایش مخصوصی برای تشخیص ام اس وجود ندارد و روش تشخیص آن به‌صورت رد کردن احتمال وجود عارضه‌های دیگر با علائم و نشانه‌های مشابه می‌باشد. به این روش، تشخیص افتراقی گفته می‌شود. احتمالاً پزشک شما با سؤال در مورد سوابق پزشکی و معاینه‌ی کامل فیزیکی فرایند تشخیص را آغاز می‌کند. سپس ممکن است موارد زیر را برای شما تجویز کند:

• آزمایش خون: به‌منظور کمک به رد احتمال عارضه‌های دیگر با علائم مشابه ام اس. آزمایشات مخصوص برای تشخیص نشانه‌های بیماری‌ام اس، هم‌اکنون در دست طراحی بوده و ممکن است بتوانند به تشخیص این بیماری کمک شایانی بکنند.
• پونکسیون کمر (گرفتن مایع نخاعی): که در طی آن نمونه‌ی کوچکی از مایع نخاعی از درون کانال نخاعی برداشته‌شده و تحت آنالیز آزمایشگاهی قرار می‌گیرد. این نمونه می‌تواند موارد غیرعادی در مورد پادتن‌های مربوط به بیماری‌ام اس را مشخص کند. گرفتن مایع نخاعی همچنین می‌تواند احتمال وجود عارضه‌های دیگر با علائم مشابه به ام اس را رد کند.
• اسکن MRI: از مغز و نخاع می‌تواند ضایعه‌های ایجاد شده در اثر ام اس را مشخص کند. ممکن است نوعی ماده‌ی حاجب (کنتراست زا) به‌منظور مشخص کرده ضایعه‌های ایجاد شده در اثر ام اس فعال، به‌صورت وریدی به شما تزریق شوند.
• آزمایشات پتانسیل برانگیخته: که سیگنال‌های عصبی تولید شده در پاسخ به محرک‌ها را ضبط می‌کنند. یک آزمایش پتانسیل برانگیخته ممکن است از محرک‌های دیداری یا الکتریکی استفاده کند که در طی آن شما یک شیء متحرک را دنبال کرده و یا امواج الکتریکی به اعصاب دست و پاها اعمال می‌شوند. الکترودها سرعت عبور پیام عصبی را درون اعصاب اندازه‌گیری می‌کنند.

درمان ام اس

بیماری‌ام اس هیچ درمان قطعی نداشته و روش‌های درمانی استفاده‌شده معمولاً بر روی کند کردن روند بیماری، تسریع روند بهبودی پس از حملات ام اس و مدیریت علائم آن تمرکز می‌کنند. برخی از افراد علائم بسیار خفیفی را تجربه کرده و نیاز به درمان ندارند.

درمان حملات ام اس

• کورتیکواستروئید ها: مانند پردنیزون و متیل پردنیزولون تزریقی، به‌منظور کاهش التهاب عصبی تجویز می‌شوند. از عوارض جانبی این داروها می‌توان به بی‌خوابی، افزایش فشارخون، تغییرات خلق‌وخوی و احتباس مایعات اشاره کرد.
• تعویض پلاسما (پلاسما فرز): بخش مایع خون شما (پلاسما) برداشته‌شده و از سلول‌های خونی جدا می‌شود. سپس سلول‌های خونی با یک محلول پروتئینی (آلبومین) مخلوط شده و به خون بازگردانده می‌شوند. درصورتی‌که علائم بیماری به‌تازگی در بدن شما ظاهرشده باشد، شدت آنها زیاد بوده و یا بدن شما پاسخ مناسبی به استروئید ها ندهد، از تعویض پلاسما استفاده می‌شود.

روش‌های درمانی برای اصلاح روند پیشرفت بیماری

تابه‌حال هیچ روش درمانی برای کند کردن روند پیشرفت ام اس پیش‌رونده‌ی اولیه مفید واقع نشده است. برای ام اس عودکننده فروکش‌کننده، روش‌های اصلاحی زیادی وجود دارند. روش‌های درمانی برای ام اس عودکننده فروکش‌کننده عبارت‌اند از:

• اینترفرون بتا: این داروها، ازجمله رایج‌ترین داروهای تجویزشده برای درمان ام اس می‌باشند. این داروها به زیر پوست و یا درون عضلات تزریق‌شده و می‌توانند تعداد و شدت حملات بیماری را کاهش دهند.
• گلاتیرامر استات (کوپاکسون): این دارو می‌تواند از حملات سیستم ایمنی به غلاف میلین جلوگیری کرده و باید در زیر پوست تزریق شود.
• دی متیل فومارات (تکفیدرا): این داروی خوراکی دو بار در روز، می‌تواند حملات را کاهش دهد.
• فینگولیمود (گیلنیا): این داروی خوراکی یک بار در روز، تعداد حملات را کاهش می‌دهد.
• تریفلونومید (آباگیو): این داروی خوراکی یک بار در روز، می‌تواند تعداد حملات را کاهش دهد.
• ناتالیزوماب (تیسابری): این دارو به‌منظور ممانعت از حرکت سلول‌های ایمنی آسیب‌زا از جریان خون به سمت مغز و نخاع، طراحی‌شده است. این دارو می‌تواند به‌عنوان خط مقدم درمان برای افراد مبتلا به ام اس شدید و به‌عنوان خط دوم درمان برای دیگر افراد استفاده شود.
• آلمتوزوماب (لمترادا): این دارو با هدف قرار دادن نوعی پروتئین بر روی سطح سلول‌های ایمنی، آن‌ها را دست‌خالی کرده و موارد عود ام اس را کاهش می‌دهد.
• میتوزانترون: این داروی تضعیف‌کننده‌ی سیستم ایمنی، می‌تواند برای قلب مضر بوده و همچنین در ایجاد سرطان خون نقش دارد. درنتیجه استفاده از آن برای درمان ام اس بسیار محدود است. میتوزانترون معمولاً تنها برای درمان موارد شدید و پیشرفته‌ی ام اس مورداستفاده قرار می‌گیرد.

درمان علائم و نشانه‌های ام اس

1. فیزیوتراپی: یک فیزیوتراپیست یا متخصص کار درمانی می‌تواند به شما تمرینات کششی و تقویتی آموزش داده و به شما نشان دهد که چگونه می‌توان با کمک وسایل مخصوص، کارهای روزانه را آسان‌تر انجام داد. فیزیوتراپی به همراه استفاده از وسایل کمکی حرکتی در موقع نیاز، می‌تواند در مدیریت ضعف پا و دیگر مشکلات مربوط به راه رفتن که معمولاً در بیماری‌ام اس وجود دارند، به فرد کمک کنند.
2. شل کننده‌های عضلانی: ممکن است گرفتگی‌های دردناک و غیرقابل‌کنترلی را در عضلات خود و به‌خصوص در عضلات پاها تجربه کنید. شل کننده‌های عضلانی مانند باکلوفن (لیورسال) و تیزانیدین (زانافلکس) می‌توانند به شما کمک کنند.

• داروهای مورداستفاده برای کاهش خستگی مفرط

1. داروهای دیگر: ممکن است داروهایی برای درمان افسردگی، درد، اختلالات جنسی و مشکلات مربوط به مثانه و روده‌ها که با ام اس همراه‌اند نیز تجویز شوند.
2. داروهای جایگزین: بسیاری از افراد مبتلا به ام اس برای مدیریت علائم بیماری خود، از روش‌های درمانی جایگزین و مکمل و یا هر دو استفاده می‌کنند.
3. روش‌های جایگزین مانند ورزش، مدیتیشن، یوگا، ماساژ، رژیم غذایی مناسب، طب سوزنی و تکنیک‌های آرامش بخشی می‌توانند سلامت عمومی ذهنی و جسمی را بهبود بخشند؛ ولی تحقیقات کمی کارایی آنها در مدیریت علائم ام اس را تأیید کرده‌اند.

---

آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف
تلفن : 66576424 - 021

---

نظرات کاربران درباره این مطلب :نگین سعادتمند [ 1402-04-13 ]
با سلام با توجه به افزایش شیوع بیماری ام اس به نظر من هر چقد در این مورد اصلاع رسانی بیشتری در دست باشد هم کم است بسیار از بابت زحماتی که در ارائه این مطالب می کشید ممنونم

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :