خار پاشنه پا ، علائم و درمان های آن

خار پاشنه در واقع یک زائده‌ی استخوانی است که در زیر استخوان پاشنه‌ی پا شکل می‌گیرد. در کف پا یک نوار ضخیم از بافت نرم به نام فاسیت‌پلانتار وجود دارد که به استخوان پاشنه‌ی‌ پا متصل است. این نوار ضخیم و محکم موجب تشکیل قوس کف پا شده و به حفظ ثبات پا کمک می‌کند. در صورتی که با گذشت زمان به دفعات زیاد به نوار فاسیت‌پلانتار در کف پا فشار وارد شود، این فشار به نقطه‌ی اتصال فاسیت به استخوان پاشنه منتقل شده و این تنش و فشار‌های مکرر موجب تشکیل خار استخوانی در استخوان پاشنه می‌شود که به آن خار پاشنه گفته می‌شود. هر چند بدون وجود خار پاشنه و صرفا با التهاب فاسیای پلانتار تمام علائم می‌تواند برای بیمار ایجاد شود، بدون اینکه در عکس خار پاشنه دیده شود .

علل بروز خار پاشنه پا

اگر با گذشت زمان، نوار فاسیت‌پلانتار در کف پا به طور مداوم به استخوان پاشنه فشار بیاورد، نهایتا یک زائده‌ی استخوانی در محل اتصال این دو به‌ یکدیگر تشکیل می‌شود. وارد شدن فشار به استخوان پاشنه توسط نوار فاسیت‌پلانتار عمدتا به خاطر عملکرد غیرطبیعی پا و یا به خاطر وضعیت بد قرارگیری پا (در هنگام ایستادن یا راه رفتن و ..) است. در واقع همان دلایلی که موجب التهاب فاسیت‌پلانتار (و درد کف پا) می‌شوند، نهایتا به شکل گیری خار پاشنه نیز منجر می‌شوند. این دلایل عبارتند از:

• وضعیت بد قرارگیری پا (در هنگام ایستادن یا راه رفتن و ..): در صورتی که پای شما بیش از حد به داخل یا خارج چرخش داشته باشد، بافت نرم موجود در کف پا بیش از حد تحت فشار قرار می‌گیرد و کشیده می‌شود و این مسئله باعث درد و التهاب در کف پا می‌شود.
• گرفتگی عضلات: گرفتگی و عدم انعطاف‌پذیری عضلات ساق پا موجب وارد شدن فشار بیش از حد به نوار فاسیت‌پلانتار در کف پا می‌شود.
• پوشیدن کفش نامناسب که به خوبی از قوس کف پا پشتیبانی نمی‌کند و فشار‌های وارد شده به کف پا را جذب نمی‌ کند.
• داشتن اضافه وزن
• افزایش سطح فعالیت
• راه رفتن روی سطوح سخت: راه رفتن با پای برهنه روی سطوح سخت (مانند سیمان یا کاشی) می‌تواند موجب تشدید درد پاشنه شود.
• قوس زیاد کف پا و یا قوس کم کف پا
• مشکلات مربوط به کمر

علائم خار پاشنه

بسیاری از افراد ممکن است به خار پاشنه دچار باشند اما هیچ وقت متوجه آن نشوند چرا که هیچ علائمی ‌در آن‌ها بروز نمی‌کند. اما در اغلب موارد، شخص به پاشنه‌ درد دچار می‌شود و این درد تنها به وجود زائده‌ی استخوانی مربوط نمی‌شود، بلکه معمولا التهاب و کشیدگی فاسیت‌پلانتار در کف پا است که موجب بروز درد پاشنه می‌شود. البته ممکن است در ابتدای روند شکل‌گیری خار استخوانی، مغز استخوان تا حدودی متورم شود و این مسئله موجب احساس درد در پاشنه پا شود، اما با تکمیل روند شکل‌گیری زائده استخوانی، این حالت برطرف می‌شود. بنابراین علائم ناشی از خار پاشنه پا درواقع همان علائم التهاب فاسیت‌پلانتار در کف پا هستند:

• احساس درد شدید در هنگام برداشتن اولین قدم‌ها در صبح و بعد از بیدار شدن از خواب
• احساس درد و خشکی در کف پا هنگام برداشتن اولین قدم‌ها بعد از نشستن به مدت طولانی
• احساس درد در پاشنه پا که در طول روز کم‌کم شدیدتر می‌ شود
• احساس کوفتگی یا درد مبهم در پاشنه پا
• احساس خستگی شدید در پاها در پایان روز
• احساس درد در زیر پاشنه‌ی پا، هنگام راه رفتن روی سطوح سخت

تفاوت بین التهاب فاسیت‌ پلانتار و خار پاشنه

پلانتار فاسیتیس درواقع به معنای التهاب نوار فاسیت‌پلانتار در کف پا است (نوار فاسیت‌ پلانتار، یک نوارضخیم و محکم است که در کف پا قرار دارد و از پاشنه‌ ی پا تا نوک انگشتان کشیده شده است). اما خار پاشنه، به زائده‌ ی استخوانی گفته می‌شود که در محل اتصال فاسیت‌ پلانتار به استخوان پاشنه ، شکل می‌گیرد. خار پاشنه پا در واقع بر اثر مزمن شدن التهاب فاسیت‌ پلانتار شکل می‌گیرد.

تشخیص خار پاشنه

معمولا بعد از سوال در مورد سوابق پزشکی بیمار و گرفتن شرح حال او و انجام معاینه‌ فیزیکی، ابتلا به خار پاشنه قابل تشخیص است. یعنی عمدتا تشخیص خار پاشنه به کمک معاینه انجام می‌شود . البته اگر شک به مشکلات کمر داشته باشیم باید نوار عصب و عضله انجام شود. معاینه بیمار خار پاشنه جهت پیشگیری و درمان شامل موارد زیر می‌شود:

• ارزیابی قدرت عضلات پا
• ارزیابی دامنه حرکتی پا
• بررسی وضعیت قرارگیری پا (در هنگام ایستادن یا راه رفتن)
• ارزیابی نحوه‌ی راه رفتن بیمار
• ارزیابی توانایی و تحمل بیمار در حین انجام تست تحریک درد

در صورتی که شخص به خار پاشنه دچار شده باشد، می‌توان این زائده‌ی استخوانی را در تصاویر ساده‌ی رادیوگرافی مشاهده کرد، اما التهاب فاسیت پلانتر در این تصاویر قابل رویت نیست و این مورد در تصاویر اولتراسوند که از بافت نرم پا گرفته می‌شود، قابل رویت است.

درمان خار پاشنه

هدف از برنامه‌ی درمانی، کاهش التهاب بافت نرمی ‌است که به پاشنه پا متصل است، تا بدین ترتیب بتوان عملکرد و همچنین وضعیت پا را به حالت عادی بازگرداند. برنامه‌ی درمانی هر بیمار با توجه به وضعیت و شرایط او متفاوت است، و شامل ترکیبی از روش‌های درمانی است که در ادامه ذکر شده‌اند:

• استراحت نسبی و اجتناب از انجام فعالیت‌های پر فشار و انجام ماساژ با یخ، سه بار در روز، برای کاهش التهاب.
• بستن پا با چسب‌ های ورزشی مخصوص یا همان Taping ، که به کاهش فشار وارده بر فاسیت‌پلانتار کمک می‌کند و بنابراین موجب تسکین درد می‌شود.
• شاک ویو تراپی : شاک ویو درمانی فناوری است که به بهترین شکل در افراد دارای خارهای استخوانی مزمن اثر بخش است. شاک ویو تراپی با تحریک تولید فیبروبلاست و تنوسیت به فرایند خود درمانی بدن سرعت می‌بخشد و با تهییج زیاد عصب‌ها درد خار پاشنه را کاهش می‌دهد. درمان شاک ویو غیرتهاجمی است و نیاز به انجام عمل جراحی ندارد. به دلیل ریسک پایین، این روش قبل از جراحی‌های تهاجمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• ورزش برای خار پاشنه: کشش کف پا و عضلات ساق پا برای کاهش درد پاشنه و بهبود عملکرد پا و کاهش فشار وارده با فاسیت‌پلانتار بسیار ضروری است. افزایش قدرت عضلانی پا نیز موجب می‌شود که فشار کمتری به فاسیت‌پلانتار وارد شود.
• درمان‌دستی و جااندازی مفاصل مچ پا در درمان خار پاشنه: انجام این درمان‌ها در کنار ورزش‌های کششی می‌تواند به افزایش انعطاف‌پذیری عضلات کمک کند.
• ماساژ خار پاشنه: ماساژدرمانی می‌تواند به عنوان یک شیوه درمانی مکمل، مفید باشد. ماساژ بهتر است با روغن بادام تلخ و روغن نارگیل و بلافاصله بعد و قبل از کشش باشد. ماساژ باید به گونه ای باشد که گویی قصد کندن یک بافت سفت زیر دستتان را دارید.
• طب سوزنی در درمان خار پاشنه یا درای‌نیدلینگ (سوزن خشک): در نقاط ماشه‌ ای یا تریگرپوینت در عضلات پایین پا و کف پا می‌تواند در کاهش درد و بهبود عملکرد پا موثر باشد. استفاده از طب سوزنی با روش های تن و تانگ و با شیوه های چینی موجب درمان و کاهش درد خار پاشنه در تعداد زیادی از بیماران خار پاشنه می‌شود. همچنین استفاده از میکروسیستم ankle هم کمک بسیار زیادی در جواب دهی این روش داشته است.
• کم کردن وزن بدن

کفی طبی

کفی‌ های طبی ساخته شده برای هر بیمار با خنثی کردن چرخش مچ پا به داخل (پرونیشن) به کاهش درد و درمان خار پاشنه پا کمک می‌کند و از کشش بیش از حد لیگامان کف پا جلوگیری می‌کند. به علاوه در طراحی این کفی‌ها کم شدن وزن تحمیلی روی پاشنه نیز در نظر گرفته می‌شود. در قسمت پاشنه کفی طبی خارپاشنه سفارشی حفره‌ای برای قرار گرفتن خار پاشنه تعبیه می‌شود تا به این ترتیب شدت برخورد پا با زمین کاهش یابد. اثر این نوع کفی‌ طبی کاهش یا حتی از بین رفتن درد ناشی از خار پاشنه پا است. کفی‌های طبی سفارشی که با استفاده از اسکن فشاری کف پا و یا اسکن سه بعدی در کلینیک های ارتوپدی فنی برای بیماران طراحی و ساخته می شود، بهترین نتیجه را دارند.

با کفی‌های طبی‌ که چرخش بیش از اندازه مچ پا به داخل (پرونیشن) را اصلاح می‌کند و قوس کف پا را گسترش می‌دهد، می توان به درمان درد پاشنه پا اقدام کرد. این کفی‌ها باید آن‌قدر سخت و محکم باشند تا از لیگامان کف پا در مقابل کشش غیرضروری محافظت کنند و قوس کف پا را به شیوه‌ای دینامیک بالا نگه دارند. استفاده از این کفی‌ها بهبودی را پس از حداکثر ۲ تا ۳ ماهه برای بیمار به ارمغان می‌آورد.

در کلینیک‌ های ارتوپدی فنی، بررسی دقیق بیومکانیکال با استفاده از اسکن فشاری پا صورت می‌گیرد. با استفاده از این تکنولوژی نقاط کم فشار، پرفشار و نوع انحرافات مشخص می‌شود، سپس با توجه به اطلاعات به دست آمده اقدام به ساخت کفی و کفش طبی خار پاشنه مخصوص بیمار می‌کنند.علاوه بر این پای بیمار توسط اسکن سه بعدی مورد ارزیابی بیومکانیکی قرار گرفته و فایل سه بعدی کف پا در نرم افزار مخصوصی طراحی می‌شود و کفی طبی با استفاده از دستگاه تراش کامپیوتری ساخته می‌شود. این روش به ویژه برای بیماران دیابتی به منظور پیشگیری و درمان زخم پای دیابتی موثر است.

صندل طبی خار پاشنه

استفاده از صندل‌ هایی که کفی مخصوصی در ناحیه پاشنه‌ پا دارند (Heel Seat Sandals) کاهش درد ناشی از خار پاشنه و التهاب فاسیای کف پا را تضمین می‌کند. با این حال، در کمترین حالت حتی صندل‌های طبی معمولی هم برای حمایت و پشتیبانی از پا مناسبند. صندل‌های طبی تخصصی‌تر به تراز کردن پاشنه پا و پا کمک می‌کنند تا ضمن پشتیبانی بیشتر از پاهای دردناک، فشار وارده بر فاسیای کف پا را نیز کاهش دهند.

دلایل اصلی استفاده از صندل‌های طبی:

دلایل استفاده از صندل‌های طبی بسیار متنوع و زیاد هستند. صندل‌های طبی کاملاً متفاوت از دمپایی‌ها بوده و برای استفاده هر روزه مناسب‌تر هستند:

• صندل‌های طبی باعث اصلاح وضعیت پاها می‌شوند: این صندل‌ها باعث تطابق پا با اندام‌های تحتانی بدن شده و فشار وارده بر مچ پاها، زانوها و کمر را کاهش می‌دهند.
• صندل‌های طبی باعث راحتی بقیه قسمت‌ های بدن می‌شوند: با استفاده از این صندل‌ها، پاها تکیه‌گاه‌های محکمی برای بدن می‌شوند تا بدن بتواند در وضعیت و تراز مناسب قرار گیرد. همچنین توجه داشته باشید که قدم برداشتن با این نوع صندل‌ها بسیار راحت بوده و باعث به حداقل رسیدن کشیدگی عضلانی و وارد آمدن فشار به قوس پا می‌شود.
• مانع از پرونیشن زیاد پا می‌شوند: بیشتر صندل‌های طبی دارای پد پاشنه هستند. اساساً این ساختار برای کنترل حرکات و افزایش ثبات فرد طراحی شده‌اند.
• کفی‌های محکم و راحت: صندل‌های طبی کفی‌های محکمی دارند که نسبت به صندل‌های غیرطبی از پاهای شما محافظت بیشتری می‌کند.
• راحت راه رفته و پاهای خود را خنک نگه دارید: برای پیاده‌روی در هوای گرم در مسافت‌های کوتاه می‌توانید به جای استفاده از کفش‌های پیاده‌روی از صندل‌های طبی استفاده کنید. صندل‌های طبی از پاهای شما محافظت کرده باعث می‌شوند که پاهای شما خنک بمانند!

کلینیک‌های ارتوپدی فنی با داشتن امکاناتی مانند اسکن سه بعدی استاتیک و دینامیک کف پا قادر به طراحی و ساخت انواع دمپایی و صندل طبی هستند. این صندل‌ها مطابق با آناتومی و ویژگی‌های پای هر فرد طراحی و ساخته می‌شود و به سلامت پا و درمان بیماری‌های پا نظیر خار پاشنه کمک شایانی می‌ کند.

داروها برای درمان خار پاشنه

داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مانند ایبوبروفن می‌تواند به کنترل درد کمک کند. شما در صورتی می‌توانید از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی استفاده کنید که به بیماری یا شرایط خاصی که موجب منع مصرف این دارو‌ها می‌شود، دچار نباشید. بنابراین هر چند این داروها به صورت غیر تجویزی نیز قابل تهیه هستند، اما بهتر است در مورد مصرف این دارو‌ها محتاط باشید و قبل از مصرف آن‌ها حتما راهنمای دارو را مطالعه کرده و دوز مناسبی را مصرف کنید. توجه داشته باشید که ممکن است این داروها با داروهای دیگری که مصرف می‌کنید، تداخل دارویی داشته باشند و موجب بروز مشکلات بسیار جدی برای شما شوند. این داروها می‌توانند کمک کنند که در حین روند بهبودی التهاب فاسیت‌پلانتار، درد کم‌تری داشته باشید. در صورتی که به نظر می‌رسد مصرف این دارو تاثیری در تسکین درد شما ندارد مصرف آن‌ها را متوقف کنید. در صورتی که به بیماری خاصی مبتلا هستید، باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید یا قبلا از داروی ضدالتهاب غیر استروئیدی استفاده کرده‌اید و نتیجه نگرفتید، می‌توانید این موضوع را با پزشک خود درمیان بگذارید تا داروی جایگزین مناسبی را برای درمان خار پاشنه شما تجویز کند.

تزریق برای خار پاشنه

1. تزریق کورتن برای درمان خار پاشنه: ممکن است برای کاهش التهاب ودرد ناشی از آن، تزریق کورتیزون در محل آسیب‌دیدگی تجویز شود. کورتیزون یک ماده‌ی استروئیدی است که عملکرد هورمون‌هایی را شبیه‌سازی می‌کند که به طور طبیعی موجب کاهش درد خار پاشنه می‌شوند.
2. اوزون درمانی خار پاشنه: با کمک تزریق گاز اوزون در ناحیه پاشنه هم می‌توان التهاب و در نتیجه درد خار پاشنه را کم کرد و هم فرایندهای ترمیمی برای درمان خار پاشنه را با کمک یک سیستم طبیعی و سالم فعال و تقویت کرد. بسیاری از بیمارانی که از درمان های خار پاشنه خسته شده‌اند و همچنان درد دارند با کمک اوزون درمانی پاشنه می‌توانند بهبود قابل توجهی در درد پاشنه خود پیدا کنند.

تکار تراپی برای درمان خار پاشنه

یکی از تکنیک‌های مناسب برای کاهش چسبندگی در خار پاشنه استفاده از امواج رادیوفرکوانسی و تکار درمانی با پروتکل‌های خاص غیرگرمایی است. استفاده از تکار در فاز حاد التهابی خار پاشنه توصیه نمی‌شود .

درمان خانگی خار پاشنه

امروزه جملات زیادی در مورد درمان خانگی خار پاشنه با سرکه سیب ، درمان خار پاشنه با گوجه فرنگی، درمان خار پاشنه با ابغوره و... می‌شنویم ولی در واقع بهترین درمان خانگی خار پاشنه ماساژ یخ و ماساژ با انگشت شست است و البته نیاز به دستگاه شاک ویو و لیزر و کفی طبی اغلب جز لاینفک درمان خار پاشنه است.

جراحی خار پاشنه

خار پاشنه معمولا جراحی نمی‌شود و جراحی آن مرسوم نیست. در موارد نادر و شرایط خاص آزادکردن خار و فاسیای پاشنه با کمک جراحی و توسط جراحان ارتوپد حاذق در این زمینه صورت می‌گیرد.

• خار پاشنه و درمان بدون جراحی خار پاشنه
  تاریخ انتشار : 1394-04-22تاریخ بروز رسانی : 1403-04-31