متاتارس یا شکستگی استخوان کف پا از علل تا روشهای درمان

استخوان‌های متاتارس از پاشنه پا گرفته تا نوک انگشتان را در بر می‌گیرند. رأس این استخوان‌ها به هر یک از انگشتان پا و قسمت انتهایی متاتارس‌ها به پاشنه متصل می‌شود. استخوان‌های متاتارس که درست در قسمت میانی کف پا قرار دارند، اسباب اتصال پاشنه پا به قسمت‌های جلویی پا را فراهم می‌کنند. متاتارس‌ها با وجود ظرافت بالا نقشی کلیدی در راستای تعادل، ایستایی و حرکت پاها ایجاد می‌کنند.

زمانی که این فشار و تنش بیش‌ازحد نرمال باشد، شکستگی استخوان کف پا اتفاق می‌افتد. شکستگی کف پا معمولاً در اثر صدمات ورزشی، تصادف، پوکی استخوان، زمین خوردن و غیره رخ می دهد. در این نوع شکستگی غالباً استخوان‌ها متاتارس به سمت داخل بدن چرخیده و منجر به تغییر شکلی بارز در کف پا می‌شوند. شکستگی کف پا یکی از رایج ترین صدمات وارده به پا می باشد و چون پا یک اندام حرکتی حیاتی محسوب می شود، بسیار حساس‌تر و آسیب پذیرتر از سایر عضو های بدن خواهد بود. در صورتی که دچار شکستگی کف پا شده اید و نسبت به نحوه درمان و مراقبت های بعد از آن اطلاعات کافی ندارید، حتماً به پزشک مراجعه نموده و وضعیت سلامت خود را تحت نظر قرار دهید.

انواع شکستگی کف پا

شکستگی‌ کف پا می تواند به دو صورت حاد و استرسی (شکستگی استرسی کف پا) بروز پیدا کند، که در حالت اول ناگهانی و بلافاصله پس از آسیب خواهد بود و در حالت دوم با گذشت زمان اتفاق می افتد. شکستگی حاد استخوان زیر پا ممکن است به دو صورت باز یا بسته و با جابجایی همراه بوده و یا بدون جابجایی باشد:

1. شکستگی باز یا بسته: در این نوع از شکستگی پوست روی شکستگی باز شده و خطر ورود عفونت به استخوان ها افزایش می‌یابد. این نوع شکستگی به دلیل وارد آمدن آسیب به بافت های نرم و در نتیجه داشتن روند درمانی سخت تر، جدی‌تر می باشد.
2. شکستگی جا به جا شده: در شکستگی جا به جا شده، استخوان‌ شکسته از جای خود خارج شده و در نتیجه نیازمند مراقبت ویژه و درمان خاص به کمک بیهوشی می باشد.

علل شایع شکستگی استخوان کف پا

• تصادفات اتومبیل: صدمات شدید در تصادفات رانندگی می‌تواند موجب شکستگی یا له شدن کف پا شود که برای ترمیم آن معمولاً به جراحی نیاز است.
• سقوط: زمین خوردن می‌تواند استخوان های کف پا را بشکند، همان‌طور که فرود آمدن روی پاها پس از پریدن از ارتفاع جزئی ممکن است موجب بروز چنین آسیبی شود.
• ضربه ناشی از افتادن وزنه سنگین روی پاها. شکستگی انگشت معمولاً در اثر ضربه اتفاق می‌افتد.
• استفاده بیش از حد از پاها: شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های تحمل‌کننده وزن پاهای شما شایع است. این ترک‌های ریز معمولاً در طول زمان در اثر نیروی مکرر یا استفاده بیش از حد، مانند دویدن در مسافت‌های طولانی ایجاد می‌شوند؛ اما آنها همچنین می‌توانند با استفاده عادی از استخوانی که در اثر بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان هم رخ دهند.

سایر دلایل شامل اضافه وزن، استفاده از کفش‌های نامناسب و ورزش‌های تماسی مانند فوتبال می‌شود.

علائم شکستگی استخوان کف پا

اگر بخواهیم علامت‌های شکستگی استخوان‌ کف پا را مورد بررسی قرار دهیم، لازم است با توجه به حاد یا استرسی بودن شکستگی علائم هر نوع را از یکدیگر مجزا به‌شمار بیاوریم. در شکستگی استرسی استخوان‌های متاتارس علائم عبارت‌اند از:

• درد متمرکز در نقطه شکستگی با شروع فعالیت
• تورم غیرممتد و عدم خون‌ریزی در نقطه آسیب دیده
• قابلیت پیشرفت درد و شکستگی به‌دلیل عدم رعایت

علائم شکستگی استخوان کف پا به صورت حاد عبارت‌اند از:

• درد غیرمتمرکز و سرخی پوست
• خونریزی مشهود یا زیر پوستی (کبودی)
• ایجاد زخم‌های باز در شکستگی حرکتی
• شنیده شدن صدای بلند از استخوان هنگام آسیب
• ایجاد حساسیت و تورم در صورت لمس نقطه آسیب

روشهای تشخیص شکستگی استخوان کف پا

از جمله راه‌هایی که به تشخیص شکستگی متاتارس به تجویز پزشک ارتوپد کمک می‌کند، عبارت‌اند از:

علائم بالینی

گاهی علائم بالینی می‌توانند برای آسیب وارده به پا، مدرک مناسبی نزد پزشک ارتوپد باشد. علائمی مانند کبودی، تورم و التهاب پوستی از جمله این علائم هستند.

تصویربرداری

تصویربرداری از شکستگی شامل مواردی مانند اشعه ایکس، برای تشخیص آسیب‌های وسیع، کاربرد بیشتر دارد. به یاد داشته باشید برای تشخیص دقیق‌تر و سریع‌تر، لازم است از ام‌آرآی (MRI) و سی‌‌تی‌اسکن (CT scan) استفاده کنید.

مدت زمان ترمیم شکستگی کف پا

مدت زمان جوش خوردن شکستگی استخوان کف پا در حالت شکستگی حاد متاتارس معمولاً ۶ تا ۸ هفته طول می کشد.

عوارض شکستگی استخوان کف پا

معمولاً شکستگی پا در صورت دریافت درمان به موقع و مناسب، فاقد عواقب خاص و عوارض جانبی خواهد بود. در غیر این صورت ممکن است فرد با عوارض زیر مواجه گردد:

1. فشار مکرر به استخوان زیر پا می‌تواند باعث بدتر شدن شکستگی و تبدیل آن به یک شکستگی کامل شود.
2. آرتریت مفصل انگشت شست می تواند از عوارض شکستگی اولین استخوان زیر پا باشد.
3. در برخی مواقع به جای تشخیص شکستگی در انتهای استخوان پنجم تصور می شود که مچ پا دچار پیچ‌ خوردگی شده باشد. در این حالت جدی نگرفتن شرایط و عدم استراحت کافی و محافظت باعث وخیم تر شدن اوضاع می شود.
4. شکستگی کف‌پا اگر با جابجایی استخوان همراه باشد، اغلب به طور صحیح جوش نخورده و در نتیجه باعث تغییر فرم پا می شود. این اتفاق ممکن است باعث شود درد کف‌پا ادامه پیدا کند و با هر بار پوشیدن کفش، فرد در ناحیه زیر پای خود احساس درد و ناراحتی کند.

آیا بعد از شکستگی کف پا می توان راه رفت؟

معمولاً راه رفتن دردناک است و توصیه می‌شود فشار زیادی به پای شکسته وارد نکنید.

روش های درمان شکستگی استخوان کف پا

انتخاب نوع درمان شکستگی پا بسته به اینکه کدام استخوان و کدام قسمت آن دچار آسیب شده و شدت این آسیب چقدر است و یا اینکه نوع شکستگی حاد یا استرسی بوده و جا به جا شده یا نشده است و یا آسیب جدی به بافت ها وارد شده است یا خیر، متفاوت است. برخی از اصول و متد درمانی شکستگی کف‌پا به شرح زیر می باشد:

• مصرف مسکن ‌های ساده

مسکن‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن می تواند به تسکین درد کمک زیادی کند.

• استفاده از یخ

استفاده از کمپرس یخ نیز می تواند بسیار کمک کننده باشد. کمپرس یخ می‌بایست بلافاصله پس از بروز آسیب به مدت ده تا سی دقیقه بر روی محل شکستگی قرار گیرد.

• استراحت و بالا بردن پا

بالا بردن ناحیه آسیب دیده به کاهش تورم آن کمک بسیار زیادی می کند. سعی کنید در هنگام خوابیدن پاها را روی یک بالشت و هنگام نشستن پاهای خود را روی صندلی یا سطحی بالاتر و حداقل در سطح ران قرار دهید. گاه ممکن است استراحت و مراقبت نیز به درمان آسیب ها حتی شکستگی های تراماتیک کمک کند.

• وارد نکردن فشار بر روی پا

هنگامی که دچار شکستگی استرسی کف پا شده اید می‌بایست از وارد کردن هر گونه فشار به ناحیه مورد نظر اجتناب کرده و در صورت لزوم از ویلچر یا عصا استفاده کنید.

• بی‌حرکت نگه داشتن

گاهی به منظور بهبود شکستگی کف‌پا تنها به محافظت و نگهداری نیاز است. در برخی موارد ممکن است یک بانداژ مناسب یا کفش مخصوص برای ثابت نگه داشتن شکستگی به بهبود و جوش خوردن شکستگی استخوان کمک بسزایی کند. در سایر موارد ممکن است شکستگی پا نیازمند گچ گرفتن و مراقبت های بیشتر باشد.

• جراحی

معمولاً در شکستگی‌های استرسی نیازی به جراحی نخواهد بود؛ اما گاهی اوقات به منظور تراز کردن استخوان های جا به جا شده پزشک اقدام به انجام جراحی می نماید.

مراقبتهای بعد از شکستگی کف پا

• استراحت و محافظت: استراحت کافی برای استخوان‌های شکسته بسیار مهم است. پاهای خود را در حالت بالا قرار داده و فعالیت‌های سنگین را به مدت تعیین شده توسط پزشک محدود کنید. استفاده از بانداژ و یا کفش‌های محافظتی ممکن است در محافظت و استحکام دادن به استخوان‌های شکسته کمک کند.
• بالا بردن پاها: به کمک بالا بردن پاها و استفاده از بالشتک‌ها یا وسایلی مانند بالشتک پا می‌تواند به کاهش تورم کمک کند.
• تسکین درد: مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) که به توصیه پزشک معالج استفاده می‌شود، می‌تواند در کاهش درد و التهاب کمک کند. همچنین استفاده از یخ در منطقه شکستگی برای 15-20 دقیقه به صورت متناوب نیز می‌تواند تسکین درد و کاهش تورم را فراهم کند.
• فیزیوتراپی: بعد از حذف گچ، فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی می‌تواند بهبود را تسریع کند. فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات خاصی را برای تقویت عضلات پا و مفصل‌ها، افزایش انعطاف‌پذیری و بهبود حرکتی توصیه کند.
• تغذیه سالم: تغذیه مناسب و متنوع با مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم، ویتامین D و پروتئین می‌تواند در فرآیند ترمیم استخوان‌ها و بهبود عملکرد آنها مفید باشد.