بررسی انواع و علائم فلج سی پی

چهار نوع مشخص فلج مغزی (Cerebral Palsy) وجود دارد. انواع فلج مغزی براساس محدودیتهای حرکتی و اندام‌ های درگیر مشخص می‌ شود که ، اسپاستیک ، اتتوئید ، آتاکسیک ، مختلط نام دارند .

نوع فلج مغزی کودک براساس دو فاکتور مهم تعیین می‌ شو د: ۱- مشکلات حرکتی ۲- عضو و یا اعضای درگیر در بدن

نوع محدویت‌ها و یا مشکلات حرکتی کودک مبتلا به cp، براساس شدت آسیب مغزی بر تونوس عضلاتی ماهیچه‌ها مشخص می‌شود. به زبان ساده‌تر آسیب مغزی چه تاثیری بر تون عضلانی گذاشته است.

تون عضلانی یا تونوس عضلانی، سفتی و قوام عضله در زمان استراحت است.

برای توصیف تاثیری که سی پی بر تون عضلانی می‌ گذارد از دو واژه استفاده می‌ کنیم. هایپوتونیا (تون عضلانی کم) و هایپرتونیا (تون عضلانی زیاد). برای درک بهتر این دو واژه ویژگیهای هر کدام را ذکر کرده‌ایم :

• هایپوتونیا: تون عضلانی کم باعث کاهش استحکام و قدرت عضلات می‌شود.
• هایپرتونیا: تون عضلانی زیاد باعث افزایش سفتی و حرکات سخت و رباتی عضلات می‌شود.

فلج مغزی اسپاستیک

فلج مغزی اسپاستیک (Spastic cerebral palsy) شایع‌ ترین نوع فلج مغزی است. تقریبا ۷۰ تا ۸۰ درصد افراد دارای cp، فلج مغزی اسپاستیک دارند. افراد دارای سی پی اسپاستیک غالبا حرکاتی تند و سریع و اغراق‌آمیز و ربات‌گونه دارند.

انواع سی پی اسپاستیک می‌تواند بر اثر ۱-آسیب به کورتکس حرکتی مغز ۲-آسیب راه‌‌های هرمی(pyramidal tracts) به وجود بیاید. کورتکس حرکتی مغز مسئول انجام حرکات ارادی است. راه‌های هرمی مسئول رساندن پیام‌های عصبی به ماهیچه‌ها است.کورتکس حرکتی در دو طرف مغز وجود دارد. (هر طرف مغز یک کورتکس حرکتی دارد). راه‌های هرمی باعث اتصال و ارتباط این دو کورتکس به هم می‌شوند. آسیب کورتکس حرکتی سمت راست‌، باعث فلجی و یا مشکلات حرکتی سمت چپ می‌شود و بالعکس.

شایع‌ ترین علائم سی پی اسپاستیک

• رفلکس‌های غیر‌طبیعی
• سختی و مشکل در یک قسمت بدن
• قفل‌ شدگی و گرفتگی ‌ عضلات و یا مفاصل
• راه رفتن غیر‌طبیعی

فلج مغزی آتتوئید

تقریبا ۱۰ درصد از انواع فلج مربوط به فلج مغزی اتتوئید است. به سی پی اتتوئید‌، سی پی غیر اسپاستیک نیز می‌گویند. در این نوع cp تونوس عضلانی دائما تغییر می کند که این منجر به حرکات مداوم غیرارادی و پیچشی می‌شود.

فلج مغزی اتتوئید همچنین می‌تواند مشکلاتی را در حرکات ارادی در دست‌ها، بازوها و پاها به همراه داشته باشد. از جمله سخت شدن گرفتن اشیا. این نوع از cp بین هایپرتونیا و هایپوتونیا متغیر است.

در اثر آسیب دیدن گانگلیا(basal ganglia) و یا مخچه بروز می‌یابد. گانگلیا مسئولیت تنظیم عملکرد حرکتی ارادی و حرکات چشم را به عهده دارد و مخچه تعادل و هماهنگی بدن را کنترل می‌کند.

شایع‌ ترین علائم سی پی آتتوئید

• حرکات غیر‌طبیعی به ویژه در شروع یک حرکت
• سفتی و یا خشکی بدن
• مشکل در پوسچر (وضعیت راستای بدن)
• مشکلات تغذیه

فلج مغزی آتاکسیک

نادرترین نوع از سی پی، آتاکسیک است. مشکل اصلی آن در تعادل و حسِ عمقی است.

حسِ عمقی (Proprioception) اشاره به توانایی بدن به حس کردن حرکات بین مفاصل و موقعیت مفصل در فضا دارد. این توانایی ما را قادر می‌سازد که موقعیت بدن خود را در محیط بدون نگاه کردن تشخیص دهیم.

مهم‌ترین مشکل سی پی آتاکسیک‌، مشکل در انجام حرکات ارادی است. این نوع سی پی با بقیه متفاوت است چرا‌که مشکل اولیه آن آسیب مخچه است. که این باعث می‌شود در تعادل و هماهنگی مشکل داشته باشند. افراد با فلج مغزی آتاکسیک اکثرا رعشه (tremors) و کاهش تون عضلانی را تجربه می‌کنند.

علائم شایع CP آتاکسیک

• مشکلات گفتاری
• مشکل در ادراک عمیق (Problems with depth perception)
• لرزش و رعشه
• از هم بازشدن پاها هنگام راه رفتن

فلج مغزی مختلط

برخی از مواقع، آسیب مغزی مختص یک نقطه مغزی نیست. در این شرایط کودک دچار نوع cp مختلط (Mixed Cerebral Palsy) با درصد شیوع ۱۰ درصد است.

شایع‌ ترین سی پی‌های مختلط، ترکیب اسپاستیک با اتتوئید است.

انواع cp براساس محل محدودیت‌ های حرکتی و اندام درگیر

آسیب در سمت چپ کورتکس حرکتی مغز باعث محدودیت حرکتی در طرف دیگر بدن یعنی اندام‌های راست بدن می‌شود. با این حالت در همین طرف راست، دامنه تاثیر (تعداد اندام‌های درگیر) متفاوت است. به زبان ساده براساس شدت آسیب کورتکس حرکتی ممکن است مشکلات حرکتی فقط مربوط به دست و کل نیم‌تنه باشد.

فلج یک اندام

فلج یک اندام (Monoplegia) فقط یک اندام از بدن را درگیر می‌کند. این اندام می‌تواند یکی از دست‌ها و یا یکی از پاها باشد. مونوپلژی یکی از انواع بسیار نادر سی پی است.

فلج یک طرفه

فلج یک طرفه (Hemiplegia) یک سمت از بدن را درگیر مشکلات حرکتی می‌کند. از دلایل شایع فلج یک طرفه، خونریزی مغزی قبل از تولد است.

در فلج همی‌پلژی حرکات بازو و دست بسیار خشک و سفت است و برخی از مبتلایان ممکن است هیچگاه نتوانند از آن دست استفاده کنند.

فلج دو سویه

فلج دو سویه(Diplegia) حرکت دو عضو بدن معمولا پاها را درگیر می‌کند. غالبا افراد با سی پی دی‌پلژی مشکلات کمتری در بالا تنه دارند.

فلج مغزی دو سویه معمولا به دلیل زایمان زودرس است.

فلج چهارگانه

فلج چهارگانه(Quadriplegia) بر هر ۴ اندام بدن تاثیر می‌گذارد. البته مشکلات پاها بسیار بیشتر از دست‌ها است. در سی پی چهارگانه همچنین محدودیت در کنترل عضلات صوتی دیده می‌شود.

در برخی از منابع دو نوع دیگر از انواع فلج مغزی را ذکر کرده‌ اند که عبارتند از:

فلج سه‌ گانه (Triplegia) و فلج دوگانه (Double hemiplegia)

فلج سه‌ گانه، سه اندام را درگیر می‌کند. فلچ دوگانه همانند فلج چهارگانه است با این تفاوت که مشکلات دست‌ ها بیشتر از پاها است.