نرمی استخوان یا راشیتیسم (ریکتز) چیست؟

استخوان‌هاي ما براي آنکه بتوانند در تمام طول عمر، قوي و محکم بمانند، به طور مداوم در حال تخريب و بازسازي شدن هستند. به طوري که کل اسکلت بدن ما تقريباً هر هشت سال يک بار به طور کامل نوسازي شده است. برخي از مواد معدني مانند کلسيم و فسفات، قسمت مهمي از ساختار استخوان را تشکيل مي‌دهند و باعث استحکام آن مي‌شوند. اين فرايند (که تحت عنوان معدني شدن ناميده مي‌شود) به کمک ويتامين D انجام مي‌گيرد.

همچنين ويتامين D به بدن کمک مي‌کند تا مقدار کلسيم کافي از مواد غذايي جذب کند تا بتواند مصالح و زيرواحد‌هاي لازم براي ساختن استخوان‌ها را تأمين کند. بنابراين اگر کسي دچار کمبود کلسيم يا ويتامين D شود، اين کمبود باعث نرم شدن استخوان‌هايش خواهد شد. در بزرگسالان اين عارضه با عنوان استئومالاسي يا نرمي استخوان شناخته مي‌شود. در حالي که در کودکان از همين عارضه با عنوان راشيتيسم يا ريکتز نام مي‌برند. با افزايش رشد استخوان‌ها، کودکان مبتلا به راشيتيسم به علت نرم بودن استخوان‌ها دچار بدشکلي و ناهنجاري استخوان و یا عارضه پای ضربدری مي‌شوند.

نرمی استخوان چیست؟

نرمی استخوان، عارضه ای است که بیشتر در نوزادان و کودکان دیده می شود که باعث نرم و ضعیف شدن استخوان در آنها می گردد. در این بیماری، استخوان های کودکان به دلایل مختلف نرم باقی می ماند. این عارضه، سبب خمیدگی و رشد ناقص استخوان ها و افزایش ریسک شکستن آنها می شود. دلیل اصلی بیماری نرمی استخوان یا راشیتیسم، کمبود ویتامین D می باشد. همچنین کمبود کلسیم نیز در آن نقش دارد. نرمی استخوان بیشتر در کودکانی که سوءتغدیه دارند شایع می باشد؛ اما در بزرگسالان نیز دیده می شود.

مشکلات نادر وراثتی نیز می تواند باعث ایجاد نرمی استخوان شود. به طور کلی افزودن ویتامین D یا کلسیم به رژیم غذایی مشکلات استخوانی مرتبط با نرمی استخوان را اصلاح می نماید. چنانچه نرمی استخوان به دلایل دیگر ایجاد شده باشد، ممکن است داروها و روش درمان نیز تغییر کند. برخی تغییرات مربوط به ساختار استخوان ها، برای اصلاح ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد. بعضی از مشکلات نادر ارثی مرتبط با کاهش فسفر یا سایر مواد معدنی، به داروهای دیگری برای اصلاح نیاز دارند.

نرمی استخوان در بزرگسالان

نرمی استخوان یا استئومالاسی یک عارضه استخوانی است که باعث نرم شدن استخوان در بزرگسالان می‌شود. معمولاً نرمی استخوان به دلیل کمبود ویتامین D و عدم دریافت نور کافی خورشید ایجاد می‌شود. اختلالات گوارشی نیز توانایی بدن در جذب ویتامین‌ها را مختل می‌کنند. همچنین شرایط ژنتیکی نادری وجود دارد که می‌تواند باعث نرمی استخوان شود.

علل نرمی استخوان

نرمی استخوان (راشیتیسم) می‌تواند نتیجه کمبود ویتامین D، کلسیم و یا فسفر در بدن یک کودک باشد. این کمبودها ممکن است هنگامی رخ دهند که:

• ویتامین D در رژیم غذایی کم باشد و یا فرد به میزان کافی در معرض نور خورشید قرار نگیرد.
• پردازش ویتامین D در بدن طبیعی نباشد.
• بافت‌های بدن در عمل به ویتامین D پاسخ ندهند.
• کلسیم یا فسفر به‌اندازه کافی در رژیم غذایی وجود نداشته باشد یا بدن آنها را جذب نکند.

در موارد نادر، نرمی استخوان (راشیتیسم) می‌تواند در اثر اختلالات دیگری که جذب ویتامین D و یا متابولیسم کلسیم را تحت تأثیر قرار می‌دهند، ایجاد شود، مانند:

• مشکلات کلیوی
• یک اختلال ارثی در کلیه‌ها به نام” نرمی استخوان مقاوم نسبت به ویتامین D “
• اسیدوز توبولارهای کلیوی یک اختلال کلیوی غیر ارثی است که باعث می‌شود کلسیم استخوان‌ها تجزیه شود.
• نارسایی مزمن کلیه‌ها
• دیالیز شدن کلیه‌ها به مدت طولانی.
• بیماری‌های روده کوچک که باعث سوء جذب مواد می‌شود.
• اختلالات کبدی یا بیماری‌های لوزالمعده
• سرطان‌ها
• مصرف برخی داروها

مسمومیت ناشی از:

• کادمیوم
• سرب
• آلومینیوم
• تتراسایکلین تاریخ گذشته

افراد مستعد ابتلا به نرمی استخوان

نرمی استخوان (راشیتیسم) در کودکان ۶ تا ۲۴ ماهه شایع‌تر است. همچنین در کودکان آفریقایی‌تبار آمریکایی رایج‌تر است. عواملی که ممکن است شانس در مبتلا شدن به نرمی استخوان افزایش دهد، عبارت‌اند از:

• عدم قرار گرفتن در معرض نور خورشید.
• نوزادانی که صرفاً از شیر مادر تغذیه می‌کنند.( ویتامین D شیر مادر پایین می‌باشد).
• نوزادانی که از مکمل‌های غنی‌شده با ویتامین D استفاده نمی‌کنند.
• کودکانی که به‌اندازه کافی از شیرهای غنی‌شده با ویتامین D مصرف نمی‌کنند.
• افرادی که نسبت به لاکتوز حساسیت دارند و شیرهای غنی‌شده با ویتامین D را مصرف نمی‌کنند.
• سابقه خانوادگی نرمی استخوان
• بیماری‌های مزمن خاصی که باعث جذب ضعیف کلسیم می‌شوند.
• علائم نرمی استخوان در بزرگسالان و کودکان

علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• حساسیت به لمس و درد استخوان‌ها
• تغییر شکل اسکلت بدن و یا جمجمه
• خم شدن پاها و یا پای ضربدری
• تغییر شکل یا انحنای ستون فقرات
• سینه کبوتری: قفسه سینه برجسته خواهد شد.
• تغییر شکل دندان‌ها
• به تعویق افتادن تشکیل دندان‌ها
• نقص در دندان‌ها
• از دست دادن اشتها یا کاهش وزن
• مشکلات خواب
• ضعف عضلانی
• به تعویق افتاد راه رفتن کودک

از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم؟

ممکن‌است پزشک با انجام معاینه به‌راحتی بیماری استخوانی را تشخیص دهد. آنها با وارد کردن فشار ملایم روی استخوان‌ها، حساسیت و درد در استخوان‌ها را بررسی می‌کنند. در برخی از موارد، پزشک آزمایشات خاصی جهت کمک به تشخیص بیماری انجام می‌دهد. آزمایشاتی از جمله:

1. آزمایش خون جهت اندازه‌گیری سطح کلسیم و فسفات خون
2. آزمایش اشعه ایکس استخوان جهت بررسی ناهنجاری‌های استخوانی
3. در موارد نادر، از استخوان نمونه‌گیری می‌شود. این نمونه‌گیری شامل برداشتن بخش بسیار کمی از استخوان است که جهت بررسی به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

آیا نرمی استخوان درمان قطعی دارد؟

درمان نرمی استخوان در جوانی یا میانسالی به شدت پیشرفت بیماری و سلامت کلی بدن بیمار بستگی دارد. از روش‌های درمان این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• در صورت تشخیص سریع و به‌موقع نرمی استخوان در جوانان یا بزرگسالان، امکان دارد که پزشک مصرف یکسری مکمل‌های خوراکی ویتامین D، کلسیم و فسفات را تجویز کند.
• در حالتی که کمبود کلسیم و ویتامین D به دلیل مشکلات روده، آسیب یا جراحی در این قسمت‌ها باشد. اولین راه‌حل ممکن، درمان این عارضه و بیماری‌ها است.
• درمان بیماری‌هایی که در جذب و متابولیسم ویتامین D نقش دارند، مانند سیروز و نارسایی کلیه‌ها.
• در موارد نادر پزشکان ویتامین D را به صورت تزریقی برای بیماران خود تجویز می‌کنند.
• قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای جذب ویتامین D.
• استفاده از بریس یا جراحی برای موارد شدید نرمی استخوان پیشنهاد می‌شود. این کار برای اصلاح تغییر شکل استخوان‌ها، کاهش درد و آسیب‌های دیگر صورت می‌گیرد.
• پس با توجه به نوع و شدت بیماری، اینکه پزشک از چه روشی برای درمان نرمی استخوان استفاده می‌کند، متفاوت خواهد بود.

درمان نرمی استخوان

1. کودکانی که سطح کلسیم آنها بسیار پایین (که ممکن است با تشنج نیز همراه باشد) باشد، باید به بیمارستان رفته و کلسیم اضافی دریافت کنند، همچنین قلب (سطوح پایین کلسیم می‌تواند در ریتم قلب اثر بگذارد) آنها باید تحت نظارت قرارگرفته شود.
2. راشیتیسم ناشی از کمبود ویتامین D، با دریافت مکمل‌های ویتامین D درمان می‌شود. اغلب کودکان کلسیم و فسفات اضافی موردنیاز خود را می‌توانند از طریق مواد لبنی و یا مصرف مکمل‌ها تأمین نمایند.
3. قرص‌های ویتامین D با دوز کم (که به‌صورت روزانه مصرف می‌شود) و یا دوز بالا (که به‌صورت ماهانه یا کمتر مصرف می‌شود) می‌تواند کمبود این ویتامین را جبران کند. قبل از دریافت دوز بالای ویتامین D، مهم است ابتدا تعادل کلسیم و یا فسفات بررسی گردد.
4. راشیتیسم ناشی از مشکلات کلیوی، باید توسط متخصصان کلیه بررسی و درمان شود.

برای درمان نرمی استخوان چی بخوریم؟

• استفاده از مکمل های تجویز شده : اگر نرمی استخوانی کسی مشخص باشد، پزشک مکمل هایی به منظور جایگزینی ویتامین هایی که در بدنتان از مقدار پایینی برخوردار است، تجویز خواهد نمود. در اکثر موارد این مکمل‌ها عبارت خواهند بود از ویتامین دی، کلسیم و یا مکمل های فسفری. جذب ویتامین دی به همراه وعده غذایی به بهترین شکل خود خواهد بود، بنابراین برنامه مصرف مکمل هایتان را با وعده های غذاییتان هماهنگ نمایید.
• از غذاهای دارای سطح بالای ویتامین دی استفاده نمایید : یکی از راههای دستیابی به سطح خوبی از ویتامین دی، مصرف غذاهای غنی از این ماده مغذی است. بهترین منابع غذایی ویتامین دی عبارتند از ماهی های چرب همانند سالمون، تن یا خال‌مخالی (اسقومری) و همچنین جگر ماهی. جگر گاو، زرده تخم مرغ و پنیر نیز از دیگر منابع خوب حاوی ویتامین دی است.
• غذاهای غنی از کلسیم مصرف نمایید : باید غذاهای پرکلسیم را هر زمان که ممکن بود در وعده های غذاییتان بگنجانید. این مسئله بخصوص زمانی که کمبود کلسیم نیز به عنوان بخشی از تشخیص نرمی استخوان به شمار رود، اهمیت بالایی پیدا می‌کند. ماست، شیر و پنیر همگی منابع خوبی از کلسیم به شمار می‌روند. مصرف کلم و گل کم در غذاهایتان نیز می‌تواند به مقدار کلسیم آن بیافزاید.

آیا نرمی استخوان خطرناک است؟

در صورت عدم درمان، این بیماری منجر به شکستگی و بدشکلی شدید استخوان‌ها آنها می‌شود. این موضوعات در زندگی شخصی و اجتماعی بیمار تأثیر مستقیمی می‌گذارند؛ زیرا نرمی استخوان و عوارض آن فعالیت‌ها و زندگی فرد را به طور کامل تحت تأثیر قرار می‌دهند. اگر نرمی استخوان درمان نشود، ممکن است به موارد ذیل منجر گردد:

• نقصان در رشد
• خمیدگی غیرطبیعی در ستون فقرات
• بدشکلی‌های استخوانی
• نقص دندان‌ها
• تشنج

• انواع استخوان از نظر بافت، شکل و ساختار
  تاریخ انتشار : 1402-02-26تاریخ بروز رسانی : 1402-04-13


• شکستگی استخوان و نقش ورزش در ترمیم آن
  تاریخ انتشار : 1394-03-23تاریخ بروز رسانی : 1402-04-24