انحراف ستون فقرات چیست؟
ستون فقرات یکی از اعضای مهم و تأثیرگذار در تعادل، نشستن و ایستادن افراد است. انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز نوع عارضه استخوانی است که این بخش از بدن را نسبت به خط عمود و مستقیم منحرف میکند. این در حالی است که ستون فقرات طبیعی و سالم به صورت یک خط راست و مستقیم قرار دارد. در این عارضه استخوانی ستون فقرات حالت C یا S شکل به خود می گیرد.
اسکولیوز در درجات خفیف، مشکلی برای فعالیت روزمره فرد ایجاد نمی کند؛ اما در موارد شدید حتی نفس کشیدن نیز برای فرد مشکل می شود. انحراف در ستون فقرات نوعی عارضه استخوانی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی بروز پیدا میکند. برحسب عامل ایجاد کننده انواع مختلفی از این بیماری شناسایی شده است که از جمله آنها می توان به نوع مادرزادی عصبی عضلانی، ایدیوپاتیک و دژنراتیو اشاره کرد. روش های درمانی بسیاری برای انحراف ستون فقرات وجود دارد که با توجه به شدت عارضه شما می توان از آنها استفاده کرد
انحراف ستون فقرات چیست؟
اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) یک واژه ی یونانی است به معنای کج است. وقتی که به فرد از پشت نگاه می کنید، ستون فقرات باید از بالا به پایین کاملاً صاف به نظر برسد. در صورتی که ستون فقرات به یک طرف منحرف شده باشد، این وضعیت اسکولیوز نام دارد. این انحراف ممکن است به راست یا به چپ باشد. شدت این انحراف می تواند از میزان جزئی تا شدید متغیر باشد. انحراف ستون فقرات می تواند در قسمت پایین ستون فقرات (انحراف کمر) و یا در قسمت های بالاتر ستون فقرات (انحراف قفسه ی سینی) ایجاد شود. در برخی موارد دو انحراف مانند شکل S وجود دارد.
علت اسکولیوز
دلایل انحراف ستون فقرات، میتواند متنوع باشد. علتهایی که میتوانند باعث ایجاد انحراف ستون فقرات شوند شامل موارد زیر هستند:
- خوابیدن در جهت نامناسب: اگر به خوبی در جای خود دراز نکشید و ستون فقرات را خم کنید، ممکن است که آسیب جدی به ستون فقرات وارد شود. مخصوصاً که برای مدت طولانی در یک حالت میخوابید. این تداوم در خوابیدن اشتباه میتواند آسیبهای جبرانناپذیری به بدن وارد کند.
- رشد استخوانها در جهت نامناسب: گاهی ممکن است که استخوانهای شما به علت ساییدگی روی هم رشد کنند. هنگامی که استخوانها رشد میکنند ممکن است که بیشتر از حد طبیعی این اتفاق بیفتد و باعث دفرمه شدن استخوان شود. دفرمه شدن استخوان میتواند انحراف در ستون فقرات ایجاد کند.
- تکرار حرکات نامناسب: اگر حرکات مکرر اشتباه داشتهباشید ممکن است که ستون فقرات شما دچار انحراف شود.
- رژیم غذایی نامناسب: این مورد به خصوص در کودکان میتواند تأثیرگذار باشد. اگر رژیم غذایی مناسبی نداشتهباشید و سوء تغذیه بگیرید، استخوانهای شما دفرمه میشود و این مسئله میتواند باعث انحراف در ستون فقرات باشد. توجه داشتهباشید که استخوانها باید محکم باشند و مانند ستون بدن رفتار کنند. اگر استخوان نرم باشد میتواند حالت خمیری پیدا کند و تغییر ساختار دهد.
- استرس و اضطراب: اضطراب و استرس حتی میتواند در انحراف ستون فقرات هم مؤثر باشد. یکی از علائمی که بیماریهای روانی دارند، فیزیکی است. کورتیزول هورمونی است که در مواقع استرس ترشح میشود. این هورمون میتواند سیستم ایمنی بدن را به مرور زمان ضعیف کند.
- شخصی که استخوانش شکسته باشد ممکن است که به انحراف ستون فقرات دچار شود.
علائم اسکولیوز
از علائم این بیماری میتوان به چنین مواردی اشاره کرد:
- شانههای ناهموار
- برجستگی یک طرف تیغه شانه نسبت به قسمت دیگر
- حالت کمر ناهموار
- یک لگن بالاتر از قسمت دیگر
- رو به جلو بودن یک طرف قفسه سینه
- برجستگی در یک طرف کمر هنگام خم شدن
- متفاوت بودن طول پاها
- برخی از انواع این موارد ذکر شده میتواند منجر به کمردرد شود؛ اما معمولاً شرایط دردناکی نیست. این نشانه بیشتر در افراد مسن مشاهده میشود.
عوامل خطر اسکولیوز
برخی از عواملی که در ابتلا به انحراف ستون فقرات مؤثر است، شامل موارد زیر است:
- شکستگی استخوان ها
- بد نشستن
- کارها و شغلهایی که برای مدت زیاد نشستن و یا ایستادن را شامل میشوند.
- بیماریها و مشکلات تنفسی
- درد سیاتیک
انواع انحراف ستون فقرات
اسکولیوز غیر ساختاری (وضعیتی یا عملکردی)
در این نوع اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)، ستون فقرات از لحاظ ساختمانی طبیعی است؛ اما به دلایل دیگری مثل نابرابری طول پاها و یا اسپاسم عضلانی در عضلات کمر، ستون فقرات به نظر کج می رسد. این انحراف معمولاً جزئی است و با خم شدن فرد به جلو یا به کنار، این انحراف برطرف می شود.
اسکولیوز ساختاری
در این موارد انحراف ستون فقرات ثابت است و با تغییر حالت فرد از بین نمی رود. اسکولیوز ساختاری انواع مختلفی دارد:
- ایدیوپاتیک: در این حالت علت ایجاد عارضه شناخته شده نیست. بیش از 80% از موارد اسکولیوز از نوع ایدیوپاتیک است.
- عصبی-عضلانی: در این حالت انحراف ستون فقرات به دلیل شرایطی که ماهیچه ها یا اعصاب کمر را تحت تأثیر قرار داده است، ایجاد می شود. برای مثال ممکن است در اثر بیماری هایی مثل دیستروفی عضلانی، فلج اطفال، فلج مغزی و یا نوروفیبروماتیز ایجاد شود. هر کدام از این بیماری ها، علائم و مشکلاتی علاوه بر اسکولیوز ایجاد می کنند. از هر 10 مورد اسکولیوز، تقریباً یک مورد علت عصبی-عضلانی دارد.
- امراض استخوانی: در این مورد، انحراف ستون فقرات به دلیل ناهنجاری های استخوانی به وجود می آید.
- مادرزادی: در این حالت هنگام رشد جنین درون رحم، ستون فقرات به طور صحیح شکل نگرفته است. این حالت علت ابتلا به اسکولیوز در 1 مورد از هر 10 مورد است.
تشخیص اسکولیوز
برای تشخیص انحراف ستون فقرات، پزشک ممکن است روشهای زیر را استفاده کند:
- معاینهی فیزیکی
- گرفتن شرح حال پزشکی
- بررسیهای تصویربرداری مانند موارد زیر:
- MRI
- سی تی اسکن
- تصویربرداری با اشعه ایکس
آیا انحراف ستون فقرات خطرناک است؟
اگر درمان ستون فقرات در سن پایین تر انجام شود، می توان گفت آنچنان جای نگرانی ندارد؛ اما هر چقدر سن بیمار بالاتر رود، این بیماری خطرات زیادی را به همراه خواهد داشت؛ زیرا ستون فقرات انعطاف پذیری خود را از دست می دهند.
عوارض اسکولیوز
عدم رسیدگی و جدی نگرفتن این عارضه علاوه بر ایجاد دردهای آزاردهنده و کم کردن توان حرکتی می تواند موارد زیر را نیز سبب شود:
- وارد شدن فشار بیش از حد به رشته های عصبی (این مورد خود در صورت عدم درمان به موقع منجر به فلجی، اختلالات مثانه، روده و جنسی می شود.)
- ایجاد ظاهر نامتوازن در بدن (متمایل شدن بدن به یک سمت، عدم تقارن شانه ها، برآمده شدن دنده ها و…)
- بروز مشکلات قلبی و ریوی (اگر شدت بیماری زیاد باشد، قفسه سینه به قلب و ریه فشار وارد کرده و آنها را دچار مشکل می کنند.)
درمان اسکولیوز
بریسهای اسکولیوز
بریس پشت اسکولیوز را اصلاح نمیکند؛ اما در عوض به کند شدن یا توقف پیشرفت کمک میکند. بریسهای اسکولیوز بریسهای ستون فقرات ویژه TLSO (ارتز توراکولومبوساکرال) هستند. بریسهای TLSO برای افرادی که کمردرد دارند آشنا هستند. بریس اسکولیوز متداول، بریس بوستون است؛ اما بریسهای تخصصی دیگر، از جمله بریس چارلستون یا بریس اسپاین، ممکن است بر اساس ماهیت بیماری ترجیح داده شوند. بریس اسکولیوز به صورت سفارشی برای بدن بیمار و ماهیت منحنی طراحی خواهد شد.
فیزیوتراپی
حتی برای اسکولیوز خفیف، از فیزیوتراپی و ورزش اغلب برای مکمل درمان در بیماران با انحنای کمتر از 50 درجه استفاده می شود. تمرینات خاصی به نام ورزش فیزیوتراپی اختصاصی اسكولیوز (PSSE) برای اصلاح وضعیت بدن، تقویت عضلات، بهبود تنفس و تثبیت و صاف كردن ستون فقرات استفاده میشود. اثربخشی فیزیوتراپی بحث برانگیز است؛ اما نشان داده شده است که نتایج حاصل از ترکیب با بریس بهبود مییابد.
داروهای اسکولیوز
اسکولیوز توسط داروها درمان نمیشود. این تا حد زیادی یک مشکل فیزیکی است که با بریس، ورزش و در موارد شدید با جراحی درمان میشود.
- داروی ضد درد
به نظر میرسد کمر درد در بیماران اسکولیوز، مگر در موارد شدیدتر بیش از کل جمعیت شیوع ندارد. با این حال، بیماران مبتلا به اسکولیوز دژنراتیو ممکن است درد بیشتری نسبت به سایر افراد به دلیل انحطاط دیسک زمینهای (نه به دلیل منحنی اسکولیوز) دارند. این درد به طور معمول با مسکنهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا (آسپرین یا ایبوپروفن) کنترل میشود. درد ناشی از انحطاط پیشرفته دیسک یا انحنای شدید، در شدیدترین موارد شامل تجویز داروی بدون نسخه یا مواد افیونی است.
- سایر داروها
اسکولیوز عصبی عضلانی یا اسکولیوز مرتبط با سندروم از اثرات ثانویه سایر بیماریها مانند فلج مغزی ، میلو دیسپلازی، دیستروفی عضلانی دوشن یا نوروفیبروماتوز است. این شرایط با داروهای خاص بیماری درمان میشود؛ اما این داروها بر اسکولیوز (که با بریس یا جراحی درمان میشود) تأثیری نخواهد داشت.
جراحی اسکولیوز
جراحی ستون فقرات برای اصلاح منحنیهای ستون فقرات در بزرگسالان بیش از 45 درجه یا در بزرگسالان 50 درجه استفاده میشود. برای اصلاح منحنی، جراحان ستون فقرات با استفاده از پیوند استخوان از لگن یا قسمت دیگر بدن، برخی از مهرهها را با هم پیوند میدهند یا فیوز میشوند. مهرههای فیوز شده به طور موقت با دستگاههای مکانیکی، مانند میله، پیچ یا قلاب پشتیبانی میشوند. همجوشی ستون فقرات تا حدی ستون فقرات را صاف میکند؛ اما با توجه به محل همجوشی، برخی از حرکات از دست میرود.
درمان اسکولیوز با ورزش
با استفاده از تمرینات اصلاحی، میتوانید قدرت اصلی خود را افزایش دهید، حالت بدن خود را بهبود بخشیده و عضلات کمر خود را تقویت کنید. این تمرینات اصلاحی موقعیت ستون فقرات را اصلاح کرده و برخی از ناراحتیهای ناشی از زندگی با اسکولیوز را کاهش میدهد.
۱. شیب لگن
این تمرین به تقویت عضلات کمر کمک میکند. چگونگی انجام تمرین:
مرحله ۱: به پشت روی زمین یا تشک ورزشی دراز بکشید.
مرحله ۲: عضلات مرکزی و باسن خود را درگیر کنید تا پشت خود را روی زمین صاف کنید و لگن خود را کمی به جلو متمایل کنید.
مرحله ۳: موقعیت را به مدت پنج ثانیه نگه دارید.
میتوانید این تمرین را ده بار، دو بار در روز تکرار کنید تا عضلات پایین کمر خود را تقویت کنید.
۲. کشش چرخشی نشسته
حرکت کششی نشسته میتواند به بهبود انعطافپذیری کمک کند که در کنار سایر مزایا، میتواند برخی از کمردردهایی را که ممکن است تجربه کنید کاهش دهد. چگونگی انجام تمرین:
مرحله ۱: روی زمین یا تشک ورزشی بنشینید.
مرحله ۲: پای راست خود را از روی پای چپ عبور دهید. کف پای راست را روی زمین قرار دهید.
مرحله ۳: بازوی راست خود را پشت سر خود به عنوان تکیه گاه قرار دهید.
مرحله ۴: تنه خود را به سمت پای راست بچرخانید.
مرحله ۵: بازوی چپ خود را دراز کنید تا آرنج به زانو فشار دهد و کشش را عمیقتر کند.
مرحله ۶: به شانه راست خود نگاه کنید تا کشش را بیشتر کنید.
مرحله ۷: تا زمانی که توسط مربی و یا متخصص حرکات اصلاحی توصیه شده است نگه دارید.
این کشش را دوباره در طرف دیگر خود تکرار کنید.
۳. تمرین گربه گاو
حرکت دیگر برای افزایش انعطافپذیری در بدن ورزش گربه، گاو است. این تمرین ممکن است به عنوان کشش گربه، شتر نیز شناخته شود. چگونگی انجام تمرین:
مرحله ۱: روی دست و زانو قرار بگیرید. مچ دست باید در راستای شانهها و زانوها در راستای باسن باشد.
مرحله ۲: پشت خود را گرد کرده تا زمانی که احساس کشیدگی در قسمت پایین کمر میکنید، در حالی که قسمت مرکزی بدن خود را فعال میکنید. این موقعیت گربه است.
مرحله ۳: سینه و دنبالچه را بلند کنید. در حالی که پشت خود را قوس دادهاید و شکم خود را کشیدهاید، به بالا نگاه کنید. این موقعیت «گاو» یا «شتر» است.
میتوانید این کشش را ده بار، دو بار در روز تکرار کنید.
۴. تمرین سگ و پرنده
این تمرین قدرت اصلی بدن را افزایش میدهد. تثبیت قسمت مرکزی بدن میتواند تقارن وضعیت و همچنین قدرت را بهبود بخشد. چگونگی انجام تمرین:
مرحله ۱: روی دست و زانو قرار بگیرید. اطمینان حاصل کنید که مچ دست با شانهها و ران و زانوها در یک راستا باشد.
مرحله دوم: بازوی راست خود را تا سطح شانه مستقیماً در مقابل خود بالا بیاورید.
مرحله ۳: پای چپ خود را مستقیم پشت سر خود به سطح باسن برسانید.
مرحله ۴: این موقعیت را برای مدت زمان توصیه شده توسط مربی یا متخصص حرکات اصلاحی حفظ کنید. اطمینان حاصل کنید که پشت خود را قوس یا گرد نکنید.
اکنون میتوانید تمرین را در طرف دیگر تکرار کنید.
۵. تمرین پلانک
پلانک یک تمرین ساده اما مؤثر برای تقویت عضلات مرکزی بدن است. چهار «سطح» مختلف از پلانک وجود دارد که میتوانید انجام دهید:
- سطح ۱: زانو و آرنج
چگونگی انجام تمرین:
مرحله ۱: روی شکم دراز بکشید.
مرحله ۲: با رفتن بر روی آرنج، بالاتنه خود را بالا بیاورید. مطمئن شوید که شانهها و آرنجها در یک راستا قرار دارند. ساعد باید کاملاً روی زمین و روبروی بدن، موازی با یکدیگر و آرنج در زاویه ۹۰ درجه قرار گیرد.
مرحله ۳: زانوها را موازی زمین نگه دارید. از شکم خود بلند شوید و مطمئن شوید که باسن خود را خم نمیکنید یا کمرتان را قوس نمیدهید.
- سطح ۲: زانوها و دستها
چگونگی انجام تمرین:
مرحله ۱: روی دست و زانو قرار بگیرید.
مرحله ۲: مطمئن شوید که مچ دست مستقیماً زیر شانههای قرار دارد.
گام سوم: زانوها نباید در راستای باسن قرار بگیرند بلکه باید پشت آنها قرار بگیرند.
تنه باید از شانهها تا زانوها در یک خط مستقیم باشد.
مرحله ۴: تا جایی که میتوانید یا تا زمانی که توصیه میشود نگه دارید.
- سطح ۳: پا و آرنج
چگونگی انجام تمرین:
مرحله ۱: روی دست و پاها قرار بگیرید.
مرحله ۲: انگشتان پا را کمی خم کنید.
مرحله ۳: آرنجهای خود را مستقیماً زیر شانههای خود روی زمین بگذارید.
مرحله ۴: بدن باید از شانهها تا انگشتان پا در یک خط مستقیم قرار گیرد.
مرحله ۵: تا زمانی که توصیه میشود یا تا زمانی که میتوانید نگه دارید.
- سطح ۴: پاها و دستها
چگونگی انجام تمرین:
مرحله ۱: روی دست و زانو قرار بگیرید.
مرحله ۲: پاها را پشت سر خود با انگشتان خم دراز کنید.
مرحله ۳: مطمئن شوید بدن در یک خط از شانهها تا انگشتان پا قرار دارد.
مرحله ۴: تا جایی که میتوانید یا تا زمانی که مربی یا متخصص حرکات اصلاحی توصیه میکند، نگه دارید.
۶. تمرین با وزنه
این تمرین نهایی برای افزایش قدرت قسمت محدب ستون فقرات طراحی شده است که ممکن است به کاهش برخی از کمردردها نیز کمک کند. در حالی که سایر تمرینات ذکر شده بدون نیاز به وسیله انجام میشد، این تمرین به کتلبل (نوعی وزنه) نیاز دارد. چگونگی انجام تمرین:
مرحله ۱: وزنهای را انتخاب کنید که بتوانید آن را با یک دست بلند کنید.
مرحله ۲: صاف بایستید و پاها را به عرض لگن باز کنید.
مرحله ۳: وزنه را در قسمت خارجی پای راست خود قرار دهید.
مرحله ۴: از ناحیه لگن چرخش داده و زانوها را خم کنید، ستون فقرات خود را صاف نگه دارید.
مرحله ۵: وزنه را بگیرید و با ستون فقراتی در حالت خنثی بایستید. این تمرین را طبق دستور تکرار کنید.
اگر می خواهید اطلاعاتی در رابطه با علت و علائم ضعیف بودن مچ پا بدانید ؛ کلیک کنید .
آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف
تلفن : 66576424 - 021
درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید
-
کاربرد بریس بوستون در درمان انحراف ستون فقرات (اسکولیوز)
تاریخ انتشار : 1402-12-11تاریخ بروز رسانی : 1402-12-12
نظرات کاربران درباره این مطلب :آیدا صمدی [ 1402-04-13 ]
سلام دکتر مطالبتون در ارتباط با انحراف ستون فقرات بسیار مفید بود با سپاس از شما
این فرم صرفا جهت دریافت نظرات ، پیشنهادات و انتقادات کاربران در مورد مطلب فوق میباشد .
به سوالات پزشکی در این بخش پاسخ داده نمیشود .
از ارسال پیام های تبلیغاتی در این بخش خودداری نمایید .
حداکثر طول مجاز برای متن پیام 500 کاراکتر است .