کاربرد فراصوت درمانی در طب فیزیکی

یکی از روش های پر کاربرد و مؤثر درمانی در فیزیوتراپی و توانبخشی، اولتراسوند تراپی یا فراصوت درمانی می باشد. فیزیوتراپیست ها، مربی‌های ورزشی و دیگر افراد، می‌توانند از رفع درد با اولتراسوند به‌ منظور درمان عارضه‌های دردناک و تسریع روند بهبودی بافت‌ها استفاده کنند. اولتراسوند با مقاصد درمانی و برای کمک به روند بهبودی بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. اولتراسوند بخشی از اقدامات توانبخشی است که به وسیله دستگاه اولتراسوند انجام می‌شود و باعث می‌شود در عمق ناحیه تحت درمان گرما ایجاد ‌شود. دستگاه اولتراسوند ارتعاشاتی را از طریق کریستال‌های قرار گرفته در دستگاه ایجاد می‌کند. این امواج صوتی باعث ایجاد لرزش شده که قادر هستند در عمق بافت بدن نفوذ کنند. در نتیجه، لرزش ناشی از اولتراسوند درمانی اثر گرمایی را ایجاد می‌کند که برای بهبود قسمت‌های دردناک و بافت‌های ضربه دیده یا آسیب‌ دیده مفید است. یکی از مزایای استفاده از این روش درمانی افزایش گردش جریان خون در قسمت آسیب‌ دیده است. با باز شدن عروق، اکسیژن بیشتری به قسمت آسیب‌ دیده می‌رسد و باعث تسریع روند بهبودی آن ناحیه می‌شود.

کاربرد فراصوت درمانی

اولتراسوند پزشکی می‌تواند برای تولید اثر حرارتی عمیق در مواردی که مفاصل به مدت طولانی گرفته و خشک شده است، انقباض مفاصل و همچنین در مواردی مانند فلج مغزی اسپاستیک یا محیط‌های کاری تحریک‌کننده به کار برده شود. برخی از بیماری‌ها که می‌توانند با استفاده از اولتراسوند تراپی تحت درمان قرار گیرند عبارتند از:

• کپسولیت چسبنده (جمود مفصل شانه یا درد و گرفتگی در شانه به دلیل التهاب)
• بورسیت کلیسیفیک (کلسیفیته شدن کیسه‌های بورس به دلیل التهاب بلند مدت که معمولاً در شانه اتفاق می‌افتد).
• التهاب تاندون
• کشیدگی و پارگی عضلات (کشیدگی عضلات کردن، کشیدگی عضلات کمر)
• اسپاسم، تنش و گرفتگی عضلات (گرفتگی عضلات گردن، گرفتگی عضلات کمر، گرفتگی عضلات ران پا )
• آرتروز (آرتروز شانه، آرتروز آرنج، آرتروز مفصل لگن و ران، آرتروز زانو ، آرتروز مچ دست، آرتروز مچ پا)
• نقرس
• خار پاشنه
• تونل کارپال
• آسیب‌دیدگی‌های تاندون‌ها و آسیب رباط‌ ها
• تورم اسکلتی عضلانی (مایوسیت)
• آسیب‌دیدگی‌های بافت نرم در صدمات ورزشی
• تاندون‌های کوتاه شده به دلیل وجود بافت اسکار درمان نشده یا آسیب‌دیدگی‌های قبلی
• گرفتگی یا اسکاری شدن بافت کپسولی که غالباً به دلیل انجام عمل‌های جراحی مانند برجسته‌سازی سینه رخ می‌دهد.
• بیماری ام اس

مزایای فراصوت درمانی

• نیازی به استفاده از سوزن نیست (درنتیجه خطر لخته‌های خونی وجود ندارد).
• هیچ اشعه‌ی یونیزه کننده‌ای وجود ندارد.
• می‌توان چندین مفصل فاست آسیب‌دیده را در یک جلسه درمان کرد.
• نظارت به هنگام بر روی عوامل آناتومیک و حرارتی که خطر بروز عوارض را کاهش می‌دهد.
• مدت‌زمان بهبود کوتاه
• می‌توان از اولتراسوند در فونوفورز نیز استفاده کرد. در این روش، یک داروی ضدالتهاب موضعی بر روی پوست اعمال می‌شود که می‌توان آن را با ژل مخصوص اولتراسوند مخلوط کرده و بر روی منطقه‌ی موردنظر اعمال کرد. امواج فراصوت این داروها را وارد بافت پوست ‌کرده و باعث کاهش التهاب می‌شوند.

انواع فراصوت درمانی

روش‌های مختلفی وجود دارد که به کمک آنها پزشک می‌تواند از درمان اولتراسوند تراپی برای کمک به شما استفاده نماید. بر اساس شرایط خاص و وضعیت شما، متخصص فیزیوتراپی بهترین شیوه درمانی اولتراسوند را به شما پیشنهاد می‌دهد.

اولتراسوند تراپی به روش تماس مستقیم

رایج‌ ترین روشی که پزشک برای اولتراسوند تراپی در نظر می‌گیرند، روش «تماس مستقیم» است. در این روش، پزشک، مقداری کمی ژل یا کرم بر روی بخشی از بدن که قرار است تحت درمان قرار گیرد، اعمال می‌کند. سپس سر دستگاه اولتراسوند که تحت عنوان مبدل نیز شناخته می‌شود به‌آرامی بروی ژل و در برابر اندام موردنظر قرار می‌گیرد. سر دستگاه به حرکاتی دوار در یک مسیر دایره‌ای کوچک بر روی بدن حرکت داده می‌شود. به‌طورمعمول درمان با اولتراسوند، 5 الی 8 دقیقه طول خواهد کشید.

اولتراسوند تراپی به کمک غوطه‌ورسازی در آب

در مواردی که قرار است اولتراسوند تراپی بر روی برآمدگی‌های استخوانی و یا دیگر سطوح نامنظم بدن اعمال شود، از تکنیک «غوطه‌ورسازی» در آب استفاده می‌شود. در این روش، بخشی از بدن که قرار است تحت درمان قرار بگیرد، در یک سطل یا تشت پر از آب غوطه‌ور می‌شود. سپس سر دستگاه مقابل ناحیه موردنظر قرار می‌گیرد. در این روش سر دستگاه مستقیم در تماس با بدن قرار نمی‌گیرد. حدوداً یک سانتیمتر بالای ناحیه موردنظر قرارگرفته و امواج انتقال داده می‌شود. اندام‌هایی که معمولاً توسط این روش تحت درمان قرار می‌گیرند، بیشتر شامل دست‌وپاها می‌شود. در هنگام درمان، ممکن است در ناحیه تحت درمان کمی احساس‌گرمی کنید.

اولتراسوند تراپی به روش «بلادر»

اگر پزشک بخواهد محلی را تحت درمان قرار دهد که دارای زخم باز است، ممکن است استفاده از ژل یا کرم، خطر ایجاد عفونت را افزایش دهد. در این موارد از روش «بلادر» استفاده می‌شود. در تکنیک بلادر برای اولتراسوند تراپی از یک بالون یا کیسه کوچک استفاده می‌شود که از آب یا ژل مخصوص پرشده است. بالون بر روی محل موردنظر قرارگرفته و پس‌ازآن برای انتقال امواج، سر دستگاه بر روی بالون قرار می‌گیرد. امواج اولتراسوند از طریق بالون به بخش موردنظر انتقال می‌یابند.

موارد عدم استفاده از فراصوت درمانی

1. تومورها: زیرا با استفاده از اثر اولتراسوند، بافت‌ها ترمیم شده و باعث افزایش رشد توده‌ها می‌شوند.
2. عفونت‌ها: به دلیل خطر احتمال گسترش عفونت
3. بارداری: به کار گیری اولتراسوند در اطراف رحم باعث تجزیه سلولی می‌شود.
4. پرتودرمانی: در قسمت‌های که در شش ماه گذشته تحت پرتو درمانی قرار گرفته‌اند.
5. ترومبوز: به دلیل ایجاد اختلال در گردش جریان خون
6. قسمت‌هایی که دچار اختلالات حسی هستند.
7. هموراژ: به دلیل خطر احتمال افزایش خونریزی مانند خونریزی‌های کنترل‌شده اخیر و هماتوم
8. دستگاه‌های کاشتنی در بدن مانند پیس میکر قلبی، زیرا ممکن است در عملکرد این دستگاه‌ها اختلال ایجاد شود.
9. برخی پلاستیک‌های به کار رفته در عمل‌های زیبایی ممکن است باعث جذب انرژی اولتراسوند شوند. ایمپلنت‌های فلزی ممکن است بازتاب داشته باشند و به همین دلیل استفاده از اولتراسوند در نزدیکی این قسمت‌ها باید با احتیاط انجام شود.
10. در درمان قسمت‌های نزدیک به چشم‌های باید مراقبت زیادی انجام شود؛ زیرا احتمال آسیب دیدن شبکیه چشم وجود دارد.
11. به طور مشابه اولتراسوند در نزدیکی گوش‌ها و اندام‌های تناسلی نیز باید با احتیاط کامل انجام شود.

عوارض فراصوت درمانی

باوجود استفاده گسترده از تکنولوژی اولتراسوند درمانی، برای استفاده ایمن از آن، دستورالعمل‌های خاصی وجود دارد. این دستورالعمل‌ها برای کمک به جلوگیری از خطرات خاص احتمالی می‌باشد، هرچند که درصد وقوع این خطرات بسیار پایین می‌باشد. این خطرات عبارتند از:

• سوختگی ناشی از حرارت امواج اولتراسوند.
• خونریزی ناشی از درمان‌های مکانیکی.
• واکنش‌های زیستی غیرقابل‌پیش‌بینی.
• بااین‌حال، با توجه به استفاده منحصربه‌فرد از امواج صوتی به‌عنوان جزء اصلی روش درمان، اولتراسوند درمانی در مقایسه با روش‌های درمانی دیگر مانند پرتودرمانی، خطر بالقوه‌ای را برای بیماران به همراه نخواهد داشت. مهم‌تر از همه، آنکه خطر ابتلا به سرطان در این روش اصلاً وجود ندارد، حتی اگر روش اولتراسوند درمانی چندین بار تکرار و در دوز بالایی انجام شده باشد. برای اطمینان از ایمنی و سلامتی بیماران، بهتر است به‌دقت خطرات و مزایای استفاده از اولتراسوند درمانی در نظر گرفته شود. قبل از انجام این روش، مزایا و خطرات احتمالی باید به‌درستی سنجیده شود.

• فواید و ویژگی های آب درمانی چیست
  تاریخ انتشار : 1401-06-09تاریخ بروز رسانی : 1402-04-14


• توانبخشی پوکی استخوان
  تاریخ انتشار : 1391-01-08تاریخ بروز رسانی : 1402-04-19


• خدمات فیزیوتراپی، توانبخشی و کاردرمانی چیست؟
  تاریخ انتشار : 1394-04-16تاریخ بروز رسانی : 1402-10-03


• توانبخشی بیماران سرطانی با طب فیزیکی
  تاریخ انتشار : 1401-09-09تاریخ بروز رسانی : 1402-04-14