ژنووالگوم یا زانوی ضربدری چیست؟

ژنووالگوم(Genu valgum) ، معروف به زانوی ضربدری(knock-knees) ، ناهمگونی زانو است که زانوها را به سمت داخل می‌چرخند. هنگامی که افراد با زانوهای ضربدری می‌ایستند، بین مچ پای آن‌ها تقریبا 7 سانتی‌متر یا بیشتر فاصله وجود دارد. این به این دلیل است که زانوهای آن‌ها تا این حد به سمت داخل خم شده است.ژنووالگوم در کودکان خردسال شایع است و معمولاً با رشد آن‌ها اصلاح می‌ شود. بیش از 75 درصد از کودکان بین 3 تا 5 سال زانوی ضربدری دارند. به گزارشی از بیمارستان کودکان شهر بوستون در حدود 99 درصد از این موارد تا زمانی که کودکان مبتلا به ژنووالگوم به سن 7 یا 8 سالگی برسد، زانوی ضربدری اصلاح می‌شود.

زانوی ضربدری همچنین می‌تواند در سال‌های بعدی زندگی از موارد زیر ایجاد شود:

• آسیب یا عفونت در زانو یا پا
• کمبود شدید ویتامین D و کلسیم
• چاقی
• آرتروز زانو

این بیماری قابل پیشگیری نیست، اما می‌توان اثرات آن را به حداقل رساند. فیزیوتراپی و ورزش اغلب جایگزین موفقی برای جراحی هستند.

علائم زانوی ضربدری :

این ناهنجاری که در دوران کودکی ادامه می‌یابد، ممکن است علائمی غیر از زانوهای ضربدری نشان دهد. این علائم عبارتند از:

• مفاصل سفت
• زانو درد
• راه رفتن با لنگیدن

رباط‌ها و ماهیچه‌های تحت فشار نیز می‌توانند باعث درد در لگن ، مچ پا یا پاها شوند. اگر فقط یک زانو از خط خارج شده باشد ممکن است وضعیت بدن نامتعادل باشد.

علل زانوی ضربدری :

زانوی ضربدری تقریباً همیشه یک تغییر خوش خیم در رشد کودک به حساب می‌آید. اگرچه به طور تصادفی رخ می‌دهد، اما به نظر می‌رسد که دلایل ژنتیکی و ارثی نیز دخیل باشد. زانوی ضربدری ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

• آسیب یا عفونت در زانو یا پا
• ناهنجاری استخوانی ناشی از راشیتیسم و کمبود ویتامین D و کلسیم
• سایر بیماری‌های استخوانی
• چاقی و فشار وزن
• آرتروز در مفاصل زانو

به گفته مجله ارتوپدی اطفال، چاقی می‌تواند ژنووالگوم را تشدید کند. این مجله گزارش داد که در یک بررسی 71 درصد از کودکان مبتلا به ژنووالگوم چاق بوده‌اند.

تشخیص زانوی ضربدری :

هنگامی که زانوی ضربدری در کودک بزرگتر یا بزرگسال وجود دارد، مهم است که علت اصلی آن مشخص شود. بیماری استخوانی یا آرتریت باید درمان شود.

پزشک در مورد سابقه پزشکی خانوادگی و همچنین وجود درد، سوالاتی را مطرح می‌کند. در طول معاینه فیزیکی، پزشک نحوه ایستادن و راه رفتن را مشاهده می‌کند. آن‌ها همچنین به دنبال ارزیابی موارد زیر هستند:

• نابرابری در طول پا
• زاویه تراز زانو
• ناهمواری در نحوه پوشیدن کفش

در برخی موارد پزشک ممکن است برای بررسی ساختار استخوان اسکن اشعه ایکس یا MRI تجویز کند.

درمان زانوی ضربدری:

• درمان زانوی ضربدری بستگی به علت و شدت علائم دارد. به عنوان مثال اگر راشیتیسم باعث زانوی ضربدری شده است، پزشک احتمالاً مکمل‌های ویتامین D و کلسیم را برای کمک به بازگرداندن میزان طبیعی این مواد در بدن تجویز می‌کند.
• اگر داروهایی مانند ناپروکسن، درد را تسکین ندهند، پزشک ممکن است داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی تجویز کند.

یک برنامه درمانی معمولی شامل یک یا چند مورد از موارد زیر است:

• کاهش وزن: چاقی می‌تواند فشار بیشتری روی زانوها ایجاد کند و ژنووالگوم را بدتر کند. اگر بیمار اضافه وزن داشته باشد، پزشک با او همکاری کرده تا یک برنامه کاهش وزن سالم ایجاد کند.
• ورزش و فیزیوتراپی: برای اکثر افراد مبتلا به ژنووالگوم، ورزش می‌تواند به تنظیم مجدد و تثبیت زانو کمک کند. پزشک یا فیزیوتراپیست می‌تواند راه رفتن را ارزیابی کرده و تمریناتی را برای تقویت عضلات پا و ران پیشنهاد کند. کشش‌های خاص نیز ممکن است در تسکین علائم مفید باشد. تمرینات تقویتی می‌توانند ساده باشند مانند بالا آوردن پا در حالت نشسته یا دراز کشیده. با پیشرفت در تمرینات ورزشی، می‌توان وزنه‌هایی روی پا اضافه کرد تا بیشتر موثر باشد.
• ارتز: برای اصلاح راستای پاها، استفاده از بریس و اسپلینت در هنگام شب توصیه می‌شود. این بریس‌ها خصوصاً برای افرادی مناسب هستند که سابقه خانوادگی ابتلا به زانوی ضربدری را دارند. وظیفه یک بریس متصل به کفش که شب‌ها از آن استفاده می‌شود، هل دادن زانو به بالا برای قرار دادن آن در وضعیت صحیحش است. گاهی اوقات نیاز است که این بریس‌ها با قالبگیری از پای خود بیمار ساخته شوند. برای کودکانی که ژنووالگوم آن‌ها تا 8 سالگی برطرف نمی‌شود، بریس یا آتل ممکن است به رشد استخوان کمک کند.
• کفش و کفی طبی: کودکان مبتلا به ژنووالگوم می‌توانند کفش‌هایی با بالابرنده پاشنه یا تکیه‌گاه قوس بپوشند. این دو وسیله در داخل کفش و یا در زیر کفش قرار می‌گیرند. در این کفش‌های مخصوص گوه‌هایی تعبیه شده که با صاف کردن مچ پا، وضعیت پاها را اصلاح می‌کنند. در برخی موارد می‌توان در این کفش‌ها از پد قوس کف پا که آن هم کار اصلاح وضعیت قرارگیری استخوان‌های پا نسبت به یکدیگر را انجام می‌دهد استفاده کرد. کفی‌های تهیه شده از قالب پای مبتلایان به عارضه ژنووالگوم، کفی‌هایی هستند که به اصلاح حرکت غیرطبیعی مچ پا و توزیع وزن قرار گرفته بر روی مچ پاهای این بیماران کمک می‌کنند. خصوصاً در مواردی که کف پا از ناحیه پایین قوزک شدیداً به بیرون چرخیده است. این کفی‌ها باعث ثبات مچ پا می‌شوند و مواردی از عدم تعادل که می‌توانند باعث آسیب شوند را اصلاح می‌کنند.
• عمل جراحي: وقتی ژنووالگوم شدید است یا وقتی ورزش برای تسکین درد و تثبیت زانو کافی نیست، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. برای افراد جوانتر یک صفحه فلزی کوچک که در زانو قرار داده می‌شود می‌تواند به رشد آینده استخوان‌ها کمک کند. این روش جزئی را جراحی رشد هدایت شده می‌نامند. هنگامی که رشد استخوان اصلاح می‌شود، صفحه برداشته می‌شود. بزرگسالان ممکن است از استئوتومی بهره ببرند. در این جراحی از صفحات فلزی دائمی برای یکنواخت نگه داشتن استخوان‌ ها استفاده می‌ شود. این می‌تواند استخوان‌ های پا را تنظیم کرده و زانوها را مرتب کند. جراحی تعویض مفصل زانو نیز برای افراد مسن یک گزینه مناسب است.

• درمان زانوی ضربدری با حرکات اصلاحی
  تاریخ انتشار : 1402-04-10تاریخ بروز رسانی : 1402-04-21


• علت و علائم زانوی پرانتزی چیست و چگونه درمان میشود؟
  تاریخ انتشار : 1400-06-24تاریخ بروز رسانی : 1402-04-17


• ویژگی زانوبند مخصوص پای ضربدری
  تاریخ انتشار : 1400-08-04تاریخ بروز رسانی : 1402-04-17